19 maart 2024

Kijk nou, twee superzware zwarte gaten ‘photobomben’ M31, het Andromedastelsel

In de ‘hoek’ van het Andromedastelsel J0045+41. Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ. of Washington/T.Dorn-Wallenstein et al.; Optical: NASA/ESA/J. Dalcanton, et al. & R. Gendler

Niet alle lezers zijn wellicht bekend met de term ‘photobombing‘ en tot voor kort was ik er eentje van. De term slaat op foto’s, waarop op de achtergrond iemand of iets staat, die iets doet waardoor de foto anders wordt dan eigenlijk de bedoeling was en de draak wordt gestoken met de mensen op de voorgrond. Laatste slachtoffer van deze photobombing (is er al een Nederlandse term voor?): het Andromedastelsel (M31), de galactische buurman van ons eigen Melkwegstelsel, op 2,5 miljoen lichtjaar afstand. Deze week bleek er op foto’s van M31 ook iets te staan, waarvan we eerst dachten dat het deel was van het stelsel, maar waarvan nu blijkt dat het letterlijk op de achtergrond staat. Wat is het geval? In de buitenste delen van M31 staat een object genaamd LGGS J004527.30+413254.3 (kortweg J0045+41). Daarvan dachten de sterrenkundigen in eerste instantie dat het een dubbelster was, zich in één van de buitenwijken van M31 bevindend. Maar onderzoek met onder andere de röntgen-ruimtetelescoop Chandra, de Gemini North telescoop op Hawaï en de Palomar Transient Factory telescopen in Californië, laat zien dat J0045+41 iets geheel anders is, namelijk twee om elkaar heen draaiende superzware zwarte gaten, in een ander sterrenstelsel op maar liefst 2,6 miljard lichtjaar afstand (roodverschuiving z=0.215), meer dan duizend keer verder weg dan het Andromedastelsel! De twee zwarte gaten staan dicht bij elkaar – slechts een paar honderd keer de afstand aard-zon scheidt hun, minder dan één honderdste van een lichtjaar – en ze zijn bij elkaar ongeveer 200 miljoen keer zo zwaar als de zon. Lang geleden moeten de twee sterrenstelsels, waar de zwarte gaten toe behoorden, gebotst zijn en samengekomen tot één sterrenstelsel. De twee zwarte gaten draaien om elkaar heen en stralen daarbij zwaartekrachtgolven uit. Hier het vakartikel over de waarnemingen aan J0045+41, welke gepubliceerd gaat worden in The Astrophysical Journal.

Bron: Chandra.

Share

Comments

  1. Dick Mesland zegt

    Net het boek van Govert Schilling Deining in de Ruimtetijd gelezen, en naar aanleiding van bovenstaande vraag ik me af of zwaartekrachtgolven (of Einsteingolven) ook kunnen interfereren. Al die rimpelingen in de ruimte, met pieken en dalen?

Speak Your Mind

*