Credit: NASA/CXC/GSFC/S. Walker, ESA/XMM, ROSAT
De Perseus-cluster, ook wel Abell 426 genoemd (#426 uit de Abell catalogus van clusters van sterrenstelsels), is een gigantische cluster van duizenden sterrenstelsels, gelegen in het sterrenbeeld…. Perseus, juist goed geraden. Over de Perseus-cluster kwamen afgelopen dagen enkele nieuwsberichten tot ons:
- Ten eerste is daat het bericht dat ze met een groot bataljon van radiotelescopen, zowel 25 stuks verspreid over de aarde als in de ruimte (de Russische 10 meter Spektr-R satelliet), gekeken hebben naar NGC 1275 (alias de radiobron Perseus A of 3C 84), het centrale sterrenstelsel in de Perseus-cluster, en dat ze erin geslaagd zijn om met die zo gecreërde RadioAstron-radiotelescoop de straalstroom van het centrale superzware zwarte gat in de kern van NGC 1275 op een ongeëvenaarde wijze in beeld te krijgen. Die straalstroom of jet bleek breder te zijn dan men dacht. Men was in staat de straalstroom tot slechts 0,033 lichtjaar van het zwarte gat waar te nemen, de bron van de straalstroom, tien keer dichterbij dan men eerst kon. Het is nog niet precies duidelijk waarom de energierijke straalstroom breder is dan men dacht, maar het zou kunnen dat ‘ie niet heel dicht aan de ‘ergosfeer’ van het ronddraaiende zwarte gat ontstaat, zeg maar z’n rand, maar in de verderweg gelegen accretieschijf rond het zwarte gat. Verder blijkt de straalstroom van NGC 1275 te verschillen van die van het zwarte gat in het centrum van M87, een ander groot sterrenstelsel in een andere cluster, de Virgo-cluster. Bron: Max Planck Instituut.
- Dan het tweede bericht. Op Aarde kennen we koudefronten, zoals ze afgelopen winter in de Verenigde Staten ervaren hebben (de winter bij ons was daar niets bij vergeleken), maar in de Perseus-cluster schijnen ze ook een koudefront te kennen. Wat blijkt het geval? Met de Chandra röntgensatelliet van de NASA hebben ze die cluster bestudeerd en daarmee hebben ze een gigantisch ‘koudefront’ ontdekt, een scherp begrensde structuur van ijl gas van wel twee miljoen lichtjaar lengte, waarin de temperatuur ‘slechts’… 30 miljoen graden bedraagt – 50 miljoen graden koeler dan de omgeving, brrrrrr…. wat koud.
Credit: NASA/CXC/GSFC/S. Walker, ESA/XMM, ROSAT
Op de afbeelding hierboven zie je het koudefront links, rechts de kern van de Perseus-cluster. Het koudefront moet al erg oud zijn, naar schatting zo’n vijf miljard jaar oud, pakweg een derde van de leeftijd van het heelal en ouder dan ons zonnestelsel. Met een snelheid van 480 km/s beweegt het front door de cluster. Het front is erg scherp begrensd en men denkt dat dat komt omdat ‘ie omgeven is door magnetische velden, die ‘m als het ware instand houden. Men denkt dat ‘ie ooit ontstaan is door een botsing van de Perseus-cluster met een kleinere cluster. Hier het vakartikel over dit opmerkelijke fenomeen. Hieronder een video over het koudefront.
Bron: Chandra.
