Credit: NASA, ESA, and P. van Dokkum (Yale University)/
In maart werd bekend gemaakt dat een team van sterrenkundigen onder leiding van Pieter van Dokkum een sterrenstelsel had ontdekt dat nagenoeg geheel bestaat gewone materie en waar bijna geen donkere materie in voorkomt, NGC 1052–DF2, een vaag, lichtzwak ‘ultradiffuus’ sterrenstelsel dat zo groot is als ons Melkwegstelsel en dat 65 miljoen lichtjaar van ons vandaan ligt in het sterrenbeeld Walvis (Cetus), vlakbij het grote elliptische sterrenstelsel NGC 1052. Die ontdekking leidde in maart al tot de nodige commotie. Nu lijkt nieuw onderzoek aan te geven dat het wel degelijk gewoon donkere materie bevat. Een onderzoeksgroep onder leiding van Ignacio Trujillo heeft een nauwkeurige schatting gemaakt van de afstand tot het sterrenstelsel en dat blijkt niet 20 megaparsec (1 Mpc=3,26 miljoen lichtjaar) te zijn, maar 13 Mpc. Op basis van die nieuwe afstand hebben ze de massa van het stelsel opnieuw berekend en die blijkt ‘gewoon’ te zijn, dat wil zeggen dat zijn omringende halo voor meer dan 75% uit donkere materie bestaat. Voor de afstandsbepaling heeft Trujillo et al gebruik gemaakt van gegevens van diverse instrumenten (SDSS, GALEX, WISE, Gemini en HST).
Afstandsmeting tot NGC 1052–DF2. De 20 Mpc is van de groep Van Dokkum, de 13 Mpc van de groep Trujillo. Credit: NASA, ESA, and P. van Dokkum (Yale University).
Inmiddels heeft Pieter van Dokkum zelf ook gereageerd op de nieuwe afstandsbepaling. Hij zegt dat die onjuist is. De nieuwe bepaling is vooral gebaseerd op foto’s gemaakt met de Hubble Space Telescope (HST) en die lijken verkeerd te zijn geïnterpreteerd. Volgens hem hebben ze – kortweg gezegd – pixelvariaties in de foto aangezien voor individuele sterren en op basis daarvan de afstand lager ingeschat dan ‘ie in werkelijkheid is. Zou de afstand tot NGC 1052–DF2 daadwerkelijk 13 Mpc zijn, dan zouden ook individuele rode reussterren zichtbaar moeten zijn, maar die zijn op de foto niet zichtbaar, zoals van Dokkum aan de hand van deze foto laat zien:
Credit: NASA, ESA, and P. van Dokkum (Yale University).
Op basis van een herberekening schat Van Dokkum in dat de afstand 19 Mpc bedraagt. Het interessante aan de discussie is dat het gekoppeld is aan de vraag of donkere materie wel bestaat of dat er misschien andere wetten dan die van Newton en Einstein voor de zwaartekracht moeten worden gebruikt. Want als NGC 1052–DF2 inderdaad geen donkere materie bevat, dan zou dat niet verklaard kunnen worden door modellen die uitgaan van een andere zwaartekrachtswet. Want waarom zou die ‘gemodificeerde’ zwaartekrachtswet dan wel gelden in bijvoorbeeld de Melkweg en het Andromedastelsel, maar niet in NGC 1052–DF2? Als NGC 1052–DF2 wel donkere materie bevat is dat koren op de molen van de aanhangers van de gemodificeerde zwaartekracht, want dan kan men zeggen ‘zie je wel, ook in NGC 1052–DF2 lijkt er donkere materie te zijn, maar dat is schijn en dat komt door die gemodificeerde zwaartekracht. Afijn, dit zal nog wel een staartje krijgen, schat ik zelf zo in. Bron: Space.com + Francis Naukas.
