28 maart 2024

Hoge sterproductie in monsterstelsel COSMOS-AzTEC-1 door ALMA onderzocht

Links de gaswolken in COSMOS-AzTEC-1, rechts de stofwolken. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), Tadaki et al.

Hij ligt op 12,4 miljard lichtjaar afstand van ons en hij kent een productie van nieuwe sterren die duizend maal hoger ligt als die van ons eigen Melkwegstelsel: het ‘monsterstelsel’ COSMOS-AzTEC-1. Hij was al in 2007 ontdekt met de James Clerk Maxwell Telescoop op Hawaï, maar nu is ‘ie met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili bestudeerd en daaruit blijkt dat er buiten het centrum van het sterrenstelsel twee enorme moleculaire gaswolken en stofwolken zijn, die uiterst instabiel zijn – zie de afbeelding hierboven. Dat leidt tot die ‘runaway starformation’. Die instabiliteit van de gaswolken is vreemd. Normaal gesproken is er een evenwicht tussen de zwaartekracht en de druk van het gas, waarbij perioden waarin de zwaartekracht sterker is en er sterren ontstaan worden afgewisseld door perioden als sterren met hun sterrenwind en supernovae met hun schokgolven de tegendruk weer verhogen en de sterproductie afneemt. Maar in COSMOS-AzTEC-1 is dat evenwicht zoek, de zwaartekracht heeft er sterk de overhand.

Impressie van COSMOS-AzTEC-1. Credit: National Astronomical Observatory of Japan

Dat betekent dat in dit tempo COSMOS-AzTEC-1 in ‘slechts 100 miljoen jaar door z;n gasvoorraad heen is, da’s tien keer zo snel als normaal in sterrenstelsels met een hoge sterproductie. De vraag is nu wat die hoge instabiliteit heeft veroorzaakt. Het zou een botsing met een ander sterrenstelsel kunnen zijn, maar daar zijn weer geen aanwijzingen voor gevonden. Sterrenkundigen denken dat sterrenstelsels met een hoge sterformatie, de extreme starburst galaxies, de voorlopers zijn van de elliptische reuzenstelsels, dat zijn de grootste sterrenstelsels in het huidige heelal.  Hier het vakartikel over de waarnemingen aan het monsterstelsel, dat vandaag in Nature zal verschijnen. Bron: ALMA.

Share

Speak Your Mind

*