29 maart 2024

De Green Bank Telescoop, vroeger en nu

Het is 1962, Green Bank, West Virginia, een eenmotorig Cessna vliegtuigje maakt een duikvlucht en lijkt te gaan crashen. De piloot spot een landingsbaan en landt zonder kleerscheuren. Kruipend uit de cockpit ontdekt hij rakelings langs een grote Green Bank telescoopschotel gevlogen te zijn. Hiermee waren destijds reeds astronomen bezig de kosmos af te speuren op zoek naar buitenaards leven.

Frank Drake voor Tatel telescoop credits: Phys org

De piloot bleek een luchtmacht majoor te zijn en de persoon tegen wie hij zijn heikele avontuur vertelde de astronoom Frank Drake. Het commentaar van de piloot luidde; ‘Ik dacht; of ik droom of ik ben dood.’ Frank Drake, nu 88 jaar oud, was toenmalig hoofd van het National Radio Astronomy Observatory (NRAO) te Green Bank en pionier in het onderzoek naar buitenaards leven. Frank Drake’s lange carrière, hij was Professor aan de Cornell Universiteit (Ithaca NY, en Ivy League onderzoeksuniversiteit) alsmede president van het Chileense Arecibo Observatorium en lid van de Nationale Academie van Wetenschappen (NAS) is nog steeds actief, en wel in het ‘Carl Sagan Center for the Study of life in the Universe’ een afdeling binnen SETI (Search for ExtraTerrestrial Intelligence, opgericht in 1981). In 2015 maakten de schrijvers/fotografen Paul Kranzler en Andrew Phelps een reportage van het stadje Green Bank. Dit materiaal hebben ze later tot een boek verwerkt getiteld ‘The Drake Equation’, genoemd naar de formule die het aantal te detecteren buitenaardse beschavingen in de Melkweg naar schatting berekent, (Frank Drake was een jaar voor het vliegtuig incident met deze formule naar buiten gekomen). De auteurs Kranzler en Phelps hebben een bijzondere missie. Ze zijn vooral op zoek naar landschappen die van cruciale invloed zijn op hoe mensen hun leven inrichten. Bij het stadje Green Bank vonden ze zo een gemeenschap. De grote telescopen die als reuzenpaddestoelen een deel van de Appalachen vallei domineren, hebben rechtstreeks invloed gehad op de manier waarop het dorp, 150 inwoners nu, leven. Het wonen en werken verloopt er in een uitgebalanceerd tempo dat zowel voor de liefhebbers van rust en stilte als wetenschappelijk onderzoekers aantrekkelijk is.  Het heeft voor het dorp geresulteerd in een zeer divers gezelschap, astrofysici, beerjagers, en mensen die buitengewoon gevoelig zijn voor elektromagnetische straling.

Howard E. Tatel radiotelescope credits; IFL Science

De afgelopen decennia is door al deze mensen op een heel verschillende manier ingevuld. Vijftig jaar geleden pronkten moderne West Virginianen met nieuw verworven producten als wasmachines en auto’s. Anderen, astronomen startten Project Ozma, de eerste wetenschappelijke zoektocht naar buitenaards leven in dit stille gebied en het was hier dat Drake zijn formule bedacht. Het observatorium en het stadje Green Bank huisvest nog steeds een lappendeken van uiteenlopende type mensen. Onderzoeksteams bestaand uit mensen van overal ter wereld bedienen ’s werelds grootst bestuurbare radiotelescoop om sterrenstelsels te bestuderen, ondertussen hopend op een teken van ET. Anderzijds zijn plaatselijke winkels, zoals de ‘Dollar’ supermarkt, en restaurants ontdaan van veel technische apparatuur die in de rest van de wereld zo een dominante plek in het dagelijks leven innemen. Want Green Bank is ook een van de weinige plekken waar mensen die last hebben van de aandoening ‘Electromagnetic Hypersensitivity Syndrome’ kunnen leven. De aandoening is tot op heden controversieel maar een aantal mensen heeft baat bij en verlichting van symptomen als hoofdpijn, vermoeidheid op plekken waar de electromagnetische straling veel minder is. Deze National Radio Quiet Zone, is een door de nationale overheid aangewezen plek van 18.000 km2, opgericht in 1958.  Radio en Wifi zijn verboden binnen deze zone, strenge restricties gelden er binnen het gebied rondom het observatorium. De voertuigen die de logistiek verzorgen rondom de collectie telescopen zijn een vloot van ‘relieken’ uit de jaren ’50 en ’60. Trucks met dieselmotoren – vonkjes in benzinemotoren creëren interferentie dat storend inwerkt met de op te vangen data van de astronomen. Dit is ook de reden waarom mobiele telefoons, en digitale camera’s verboden zijn op de site, en waarom de enkele magnetrons die er aanwezig zijn in metalen kooien zitten. Dit  leidt ten slotte tot het onvermijdelijke gegeven dat de mensen die bij Green Bank werken vis-à-vis met elkaar moeten communiceren.

Nadat de oude telescoop instortte in 1988 is er nu de Robert C. Byrd Green Bank Telescope (GBT ) in Green Bank. Het is ’s werelds grootste volledig bestuurbare radiotelescoop. De Green Bank site was eerst onderdeel van het National Radio Astronomy Observatory (NRAO)en bleef dit tot en met 30 september 2016. Echter sinds 1 oktober 2016 wordt de telescoop bediend door het nieuwe gescheiden Observatory Green Bank. De telescoop eert de naam van wijlen senator Robert C. Byrd, die West Virginia vertegenwoordigde en die de financiering van de telescoop door het Congres heenkreeg. De GBT werkt bij meter tot millimeter golflengten. De diameter van de schotel is 100 m, opererend in het 0,1-116 GHz bereik. De telescoop is volledig bestuurbaar en 85% van het gehele lokale hemel halfrond is toegankelijk, is 6500 uur per jaar in gebruik en kenmerkt zich door zijn flexibiliteit en het gebruiksgemak.  De hoge gevoeligheid van de GBT maakt de telescoop een noodzakelijke aanvulling op de Atacama Large Millimeter Array (ALMA), de Expanded Very Large Array (EVLA in New Mexico). Faciliteiten van het Green Bank Observatorium worden ook gebruikt voor ander wetenschappelijk onderzoek, voor lesprogramma’s in het onderwijs. De telescoop begon reguliere wetenschappelijke operaties in 2001, waardoor het een van de nieuwste astronomische faciliteiten van de Amerikaanse National Science Foundation. Het werd gebouwd na de ineenstorting van de 90,44 m paraboloïde opgericht in 1962,op 15 november 1988. Sinds 2016 wordt de telescoop gefinancierd door private sponsoren. Zonder overheidssteun probeert men de benodigde 10-12 miljoen dollar die nodig zijn om operationeel te blijven bij elkaar te verzamelen.

Hoe het begon, Green Bank, SETI en Frank Drake;
In het boek van ‘Jill Tarter,’Making Contact, The Search for ExtraTerrestrial Intelligence’, Pegasus, NY, 2018,  zijn een flink aantal pagina’s gevuld over Frank Drake, Green Bank en project Ozma. De auteur van het boek, de wetenschapsjournaliste Sarah Scoles (WIRED, Astronomy) begon destijds haar carrière bij het Green Bank observatorium als  PR medewerkster. Scoles’ biografie over de wereldwijd beroemde astronoom Jill Tarter (74). Scoles tekent in het boek leven en werk van Tarter op, eerst als ingenieur, pas later als astronoom. Ook verhaalt het hoe tussen de gevestigde wetenschappen door het SETI onderzoek, Search for ExtraTerrestrial Intelligence, destijds, in de jaren  jaren zestig als wetenschappelijk onderzoeksveld steeds meer terrein won. Scioles vertel uitgebreid hoe Drakes eerste experiment, uitgevoerd  in Green Bank – gericht op twee sterren die op de onze leken-  samenviel  met het wetenschappelijk artikel van Phillip Morrison en Giuseppe Cocconi over gammastralen en hoe die gebruikt kunnen worden voor contact met buitenaards leven. Het artikel getiteld ‘Searching for Interstellar Communications,’ verscheen in het wetenschappelijk tijdschrift Nature in september 1959. Gammastralen, die overal doorheen dringen, zouden kunnen helpen met communiceren over interstellaire afstanden, en zo, contact kunnen leggen met buitenaardse beschavingen zo was de conclusie uit het artikel. Frank Drake was reeds vanaf het allereerste begin werkzaam in het National Radio Astronomy Observatory in Green Bank en noemde zijn project naar buitenaards leven ‘Ozma’.  Hoewel ze het project voornamelijk stil hielden voelden ze zich n.a.v. Cocconi en Morrison’s artikel gedwongen met project Ozma naar buiten te komen. Drake’s  eerste publieke aankondiging van Ozma was op een lezing op het MIT, Massachuttess Insitute of Technology, Cambridge. Na deze lezing komt een divers gezelschap aan onderzoekers bij elkaar in Green Bank, Carl Sagen, Melvin Calvin (nobelprijs Scheikunde), John Lilly  (onderzocht communicatie bij dolfijnen), en nam Drake het voortouw over hoe het nu verder moest met de zoektocht naar buitenaards leven. (In 1981 zou al dit  onderzoek overkoepelend samengebracht worden in een non-profit organisatie opgericht door o.a. Jil Tarter, Search for Extraterrestrial Intelligence dat nu uit drie grote afdelingen bestaat). Frank Drake besloot ergens te beginnen en stelde zijn ‘Drake-Equation’ voor. Aan de hand van een zevental punten kwam hij tot de schatting van ergens ’tussen 1000 en 100.000.000′ beschavingen die intelligent genoeg zouden zijn om over radiocommunicatie te beschikken. De groep doopte zichzelf later au sérieux ‘Order of the Dolphins’.

GBT – in landschap credits: NatGeo

In 2010 kwam ter gelegenheid van het vijftig jarig onderzoekswerk van Frank Drake en de eerste samenkomst van de Orde der Dolfijnen, opnieuw samen in het Green Bank Observatory. ‘Ozma@50’ werd de conferentie genoemd. Vijfig aanwezigen waren er waaronder Jill Tarter, haar man Jack Welch, Frank Drake alsook de auteur van dit boek Sarah Scoles. Veel meubilair is nog hetzelfde met als topstuk het krijtbord waarop Drake zijn formule voor het eerst opschreef en toonde aan de anderen. De plaquette met de Drake-formule is nieuw, aangebracht boven de open haard. Het rapport van de eerste samenkomst met Drake werd opgesteld in een 250 pagina tellend document met de naam ‘Cyclops Report’, nu beschouwd als een soort SETI-bijbel. ‘What technological beast could best see – or hear – fantastical beasts of other planets?’ was het bijschrift. De zoektocht zou veel geld gaan kosten, dat was duidelijk. Maar NASA, zo bleek al snel, zou zich nog lang afzijdig houden, om de (of een deel van de) geschatte 8 miljard kostende radiotelescoop, voor zijn rekening te nemen. Decennia lang hard werk en strijd volgde voor erkenning en financiering om de zoektocht naar ET te kunnen continueren. De luchtmacht majoor die crashte in Green Bank en per ongeluk maar heelhuids landde op de plek van het observatorium had maar een doel, de crash overleven en slaagde daarin, hopelijk hebben de astronoom onderzoekers in de toekomst bij hun werk ook een flinke dosis geluk. Nadia Drake, Frank Drake’s dochter is wetenschapsjournaliste en schrijft voor o.a. National Geographic. Bronnen; National Geographic, Making Contact, Sarah Scoles.

Share

Speak Your Mind

*