28 maart 2024

Jets wijzen op vele binaire superzware zwarte gaten die later zullen gaan botsen

5 GHz radiokaart van jets en radiolobbben in 3C 334, gelegen op tien miljard lichtjaar afstand. Credit: M. Krause / University of Hertfordshire.

Britse sterrenkundigen van de Universiteit van Hertfordshire, deel uitmakend van een internationaal team, hebbben door onderzoek aan ‘jets’ of straalstromen in radiostelsels ontdekt dat in vele van die sterrenstelsels twee superzware zwarte gaten om elkaar heen draaien. Die zwarte gaten, elk miljoenen of miljarden keren zo zwaar als de zon, zullen op den duur nader tot elkaar komen en dan botsen en versmelten, hetgeen een enorme stoot van zwaartekrachtgolven zal veroorzaken. Met detectoren als LIGO en VIRGO zijn vanaf 2015 al zwaartekrachtgolven van botsende zwarte gaten ontdekt, maar dat waren relatief kleine ‘stellaire’ zwarte gaten, van enkele tientallen zonmassa’s en van hun samensmelten werden alleen zwaartekrachtgolven gedurende de laatste seconden waargenomen. Van het om elkaar heen draaien van dubbele – binaire – superzware zwarte gaten is nog geen detectie van zwaartekrachtgolven gedaan.

Credit: M. Krause / University of Hertfordshire.

Maar nu zijn daar toch aanwijzingen dat die moeten bestaan. De sterrenkundigen onderzochten de smalle jets van energierijke deeltjes, die door zwarte gaten worden uitgezonden. Die jets lopen aan het einde uit als ze botsen met het ijle, intergalactische gas. Die brede uitlopers worden radiolobben genoemd. Bij enkele superzware zouden de jets en radiolobben keurig in elkaars verlengde moeten liggen. Maar dat werd in driekwart van de gevallen niet waargenomen. Men zag een zogeheten ‘precessie’ van de jets, dat wil zeggen dat die jets een periodieke beweging maken (zie de afbeelding hierboven). Zo’n precessie wijst er op dat er nog een superzwaar zwart gat moet zijn, dat om het andere superzware zwart gat draait. Die precessie heeft invloed op de onderdrukking van de stervorming in het omringende sterrenstelsel. Sterren hebben koud gas nodig om te ontstaan, maar jets kunnen dat dwarsbomen door dat gas te verhitten. Periodiek bewegende jets bestrijken een nog groter gebied en daarom zal hun effect op de stervorming nog groter zijn. Hier het vakartikel over de waarnemingen aan de jets, verschenen de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Trevor, thanx for the suggestion! Bron: RAS.

Share

Speak Your Mind

*