Site pictogram Astroblogs

COGITO…Dwingeloo…Perfetto!!

Daniela de Paulis in actie in de controleruimte van de 25meter Dwingeloo radiotelescoop tijdens de uitvoering van haar science-art project COGITO

Dit zou zomaar eens een lastig blogje kunnen worden,  want ik heb iets meegemaakt waarvan ik denk dat ik dat maar moeilijk kan verwoorden …enne…dat is voor iemand die over het algemeen wel redelijk raad weet als het gaat om het “aanklooien met taal” best wel een bijzondere en ook een tikkie beangstigende ervaring.

Aangezien ik dan toch ergens mee moet, nee….nee…nee…mee WIL beginnen te schrijven, laat dan toch eerst en vooral even vaststellen dat ik wel iets heel erg LEUKS heb meegemaakt, iets waarvoor ik in eerste instantie, heel eerlijk toegegeven, best wel zo mijn bedenkingen over had…iets wat ik voor mezelf van te voren gevoelsmatig als een “high risk expedition”  had geclassificeerd.

Een “high risk expedition” omdat ik naar iets ben geweest welke in de eerste plaats niet echt naast de deur heeft plaatsgevonden, in de tweede plaats omdat dit “iets” een “evenement” betrof dat best wel een beetje buiten mijn, zoals dat met een mooi engels woord wordt aangeduid, “astro hobby comfort zone” lag en in de derde plaats omdat dit “evenement” heeft plaatsgevonden op een plek waar ik als kind al een onverminderd groot ontzag en bewondering voor heb gehad.

Afijn tot zover dit softe geitenwollensokken intro….en nu de feiten.  Zoals U wellicht weet en zo niet…zie het redaktie-lijstje…. hebben wij alweer een jaartje of zes  ene Daniela de Paulis binnen onze Astroblogs-gelederen rondhollen….enne deze internationaal opererende astro-artist…..(deze term dekt de/haar lading overigens totaal niet want ze doet zoveel meer…maar…volgens goed hollands gebruik moet ook dit multi-universele beessie een “oerholland zuilen-hokje” worden geplaatst)…..en tevens ook een “big shot in het SETI-gebeuren” had afgelopen maandag de vijfde november the grand opening van haar zoveelste major science art-project genaamd “COGITO”.

Deze grand opening van “COGITO”  vond plaats deels in het gebouw van ASTRON, de plek waarvan uit de Westerbork aperture synthesis radiotelescope,  LOFAR (low frequency array) en ook het JIVE/EVN (Joint Institute for Very long baseline Interferometry,  welke het European VLBI Netwerk beheerd) wordt gerund en deels in en rondom de pas gerestaureerde Dwingeloo 25 meter “oer-radiotelescoop”  welke onder het bezielende beheer staat van de stichting CAMRAS.

Nu moet ik heel eerlijk bekennen dat ik kunst dus best wel “moeilijk” vind en dientengevolge omdat ik er derhalve niet zo veel verstand en gevoel meen te denken te moeten hebben, vind ik het goed omschrijven van de diepere inhoud van dit soort van zaken dus een moeilijke bezigheid, maar goed niet geschoten altijd mis….en aan de andere kant heb ik net van Daniela persoonlijk dan weer gehoord dat zij mij, als niet zo kunsterig aangelegd fanatiek recht toe recht aan amateur-astronoom,  voor dit specifieke evenement tot haar meest moeilijke “criticus/toe/aanschouwer/bewonderaar” had gebombardeerd en het feit dat ik een echt ontzettend leuke, leerzame en boeiende dag heb gehad, is voor haar dan weer het knallende bewijs van een zeer geslaagde grand opening van haar “COGITO” projekt.  Het gros van de door Daniela uitgenodigde aanwezigen hadden allemaal meer een link met de wereld van de kunst dan zozeer met de wereld van de astronomische wetenschap danwel de ruimtevaart, maar ook zij waren laaiend enthousiast over het hele verloop van deze gedenkwaardige dag….ofwel typisch gevalletje van voor elk wat wils en iedereen happy!!

De kern van haar “COGITO”-project is een studie van en tevens het beeldend maken van, een beetje kort door de bocht omschreven, van alles wat te maken heeft met het zogenaamde “Overview-effect”.

Het “overview-effect” beschrijft, probeert te beschrijven, het veranderde/veranderende menselijke denken nadat we een jaar of vijftig geleden begonnen zijn met de bemande ruimtevaart en we opeens voor het eerst in feite sinds het ontstaan der mensheid, met onze eigen ogen onze eigen planeet Aarde hebben mogen aanschouwen. Een wereldberoemde foto die daar bijvoorbeeld bijhoort is de overbekende “Earthrise-foto”  genomen door de bemaning van de Apollo 8.

Ene Frank White (Harvard University) heeft dit psychologische effect, het bewust worden van het feit dat wij allen eigenlijk “astronauten” zijn,  meereiziend door ons onmetelijke heelal in/op “het ruimteschip Aarde”, uitgebreid bestudeerd middels lange diepgaande interviews met o.a. de astronauten van het Apollo-project. Deze Frank White, auteur van meerdere wetenschappelijke boekwerken deze materie betreffende,  was dus bijvoorbeeld de eerste gastspreker tijdens deze dag die voor mijn gevoel  meer weg had van een wetenschappelijk symposium, dan van “zomaar een dagje kunsterig zijn”.

Naast Frank White werden we prettig en boeiend getrakteerd op een lezing van Fred Spier (Emeritus hoogleraar Culturele antropologie/Universiteit van Amsterdam) die een geschiedkundige studie heeft gemaakt van hoe dat “ruimteschip Aarde-gevoel” in het algemeen met de voortschreiding van de atronomische en aeronautische wetenschappen en het Apollo-projekt in het bijzonder hier in Nederland werd ervaren.

Het eerste plaatje van zijn lezing was bij mij meteen een schot in de roos want deze toonde een door hemzelf op 11 jarige leeftijd gemaakte en ook nog eens zelf ontwikkelde(!!!) ozo sfeervolle zwart-wit foto uit 1964  van de 25 meter Dwingeloo-radiotelescoop  met aan de voet daarvan geparkeerd….jawel…een allerschattigst 1964 2CV’tje….Hatsjiekiedeeee….wat een lekkere binnenkomer…twee voor de prijs van een(d)!! Het was Daniela achteraf niet ontgaan dat ik bijna ontplofte van moeizaam stilzwijgend enthousiasme. Ik mag de goede man een mailtje sturen voor een kopie’tje van dit schone plaatje voor mijn “Cogito-plakboek” en voor dit nu in de maak zijnde “Cogito-epistel” en voor later in één(d) van de vele 2CV-blaadjes waarvoor ik stukjes schrijf….waarvoor mijn welgemeende dank!! Ik heb het kekke foto’tje van Fred uit 1964 gecombineerd met “een 2018 statiefoto van mijn eigen 1969 2CV’tje” met op de achtergrond the grand old lady of dutch cutting edge radio astronomy!! Overigens wat ik niet wist maar wat door Fred fijntjes uit de doeken werd gedaan is het feit dat, geheel in het teken van aardse verbondenheid, als het aan president Kennedy had gelegen die zogenaamde ” ruimte race met de Russen” helemaal NIET had plaatsgevonden. Hij wilde juist SAMEN met de Russen de maanlanding doen, iets wat na zijn voortijdige dood bepaaldelijk niet echt lekker uit de verf is gekomen. Het Apollo-projekt is vooral een “all american overview-show” geworden, helaas!!

Na deze fijne sprekers was het de beurt aan gastvrouw c.q. ster van de dag, onze eigen Daniela herself, die eerst een  TV-documentaire vertoonde over haar projekt en daarna samen met haar team van twee neurologen, een psycholoog en een radiotelescoop technicus uit de doeken deed wat zij deze dag gingen doen in het kader van haar Cogito-projekt.

Wat later op de dag zouden wij “ontboden worden” in de (grote)bedieningscabine van de 25 meter radiotelescoop alwaar een “proefpersoon” (klinkt erger dan het het was) onder toeziend oog van die voornoemde twee neurologen aan een EEG-apparaat zou worden verbonden, waarna de life geregistreerde hersengolven via nog meer digitale speeltjes uiteindelijk via de 25 telescoop de ruimte in gezonden zouden worden, in de richting van de ster Antares….de heldere rode superreus en tevens Hoofdster van het sterrenbeeld Schorpioen gelegen op zo’n 620 lichtjaar in de richting van de binnenlanden van onze melkweg.

Om de hersenactiviteit te stimuleren, overigens tijdens het uitzenden zichtbaar gemaakt op een groot scherm in de radiotelescoop-bedieningscabine, kreeg de “proefpersoon” een virtual reality bril op het hoofd. Middels deze bril kreeg “de proefpersoon” o.a. beelden te zien van de Aarde gemaakt door o.a. de Apollo astronauten, dit alles in het kader van het hoofdthema van de dag zijnde het “overview-effect”.

Lijkt allemaal, zo klakkeloos door mij neergepend, hartstikke simpel maar gezien het feit dat alleen het voorbereiden van deze, slechts een half uur durende,  sessie Daniela meer dan twee jaar heeft gekost is dat bepaaldelijk NIET het geval.  Zaken zoals het vinden van de juiste mensen en het (laten) bouwen van de apparatuur voor het verbinden van een EEG-apparaat aan de radiotelescoop bleek een zeer tijdrovende bezigheid… en dan hebben we het nog niet eens over de logistiek die om de hoek kwam kijken voor zaken zoals het vinden van sprekers….het regelen van zaken met ASTRON en CAMRAS…etc…etc…etc…als dit ook wordt meegenomen dan is Daniela uiteindelijk zelfs vijf jaar bezig geweest met haar COGITO-project!! Na deze grand opening in Dwingeloo gaat ze met haar COGITO-project nog minimaal een jaar “op tournee” naar allerlei kunst danwel wetenschaps-bijeenkomsten c.q. symposia over heel de wereld. Vandaag as I speak is ze…eh, zo heb ik gisteren vernomen, “effe naar Berlijn”..ach ja!!

Afijn, na dit “officiele kern-gedeelte van het Cogito-event”  en de lunch hebben we nog mogen genieten van een wandeling over het wonderschone Dwingelderveld onder leiding van astrophysicus Maarten Roos die al prettig wandelend ons trakteerde op een spoedcursus “Hoe zit het Universum in elkaar”. Terug van deze verkwikkende wandeling kregen we aan de voet van de 25meter radiotelescoop door CAMRAS Roy Smits nog enige tekst en uitleg over alle ins en out betreffende dit oude eerbiedwaardige rijksmonument en in het auditorium van ASTRON was het slotakkoord van deze ozo plezante dag voor Frans de Jong…, de voorzitter van CAMRAS, die uitgebreid en gepassioneerd verhaal deed  over de geschiedenis van de radiosterrenkunde (in Nederland) in het algemeen en over die van de 25meter radiotelescoop en de stiching CAMRAS in het bijzonder.

Wat hierbij even zeker niet onvermeld mag blijven, is een feitje met een hoog “stuitergehalte” en wel dat de heren en dames van CAMRAS al drie keer, in principe stiekumpjes uit technologische nieuwsgierigheid,  met behulp van de oude 25meter radio-dame “wegenwachtje hebben gespeeld” voor op de “ruimtesnelweg” gestrande satellieten!!  Nu zou je zo denken…wow… gaaf..en wat een dankbare en me dunkt ook voor de clubkas lucratieve “leuke hobby”, want..eh….als zo’n dooie peperdure sateliet op zo’n ogenschijnlijke simpele manier weer nieuw leven ingeblazen kan worden, dan zijn de kosten in de vorm van een bescheiden bijdrage voor de CAMRAS-clubkas natuurlijk “peanuts”  vergeleken bij het kostenplaatje van het compleet moeten vervangen van zo’n kakelverse satelliet…..maar helaas pindakaas…..het is vanwege allerlei internationale wetgeving een streng verboden bezigheid…..ach….ach….ach…hoe onpraktisch, maar ik snap nu wel, na de duidelijke uitleg van de bevlogen CAMRAS-hopman, dat dit soort van activiteiten bezien in het licht van allerlei internationale verhoudingen een hoge “politieke gevoeligheid” hebben, waar CAMRAS zich zeer begrijpelijk NIET de radiohandjes aan wil branden!!!

En toen was het officiele gedeelte voorbij en kon er tussen vijf en zes nog even in de “kantine”  van het schone ASTRON-gebouw gezellig “geborreld en gebabbeld”  worden en eindelijk dus ook met Daniela, de feitelijke “ster van de dag zelve” want die heb ik eigenlijk heel de dag alleen maar zien rondhollen om alles in goede banen te leiden, iets wat haar dus…..applaus..applaus….ook deze dag (wederom c.q. zoals altijd!!) wonderwel gelukt is!! Haar werkmotto is heel duidelijk…niet de kunstenaar moet in de schijnwerpers staan maar juist alleen haar/zijn werk en alles wat daar mee samenhangt.

Afijn….zo rond een uur of half zeven ben ik maar weer eens aan boord gestapt van mijn eigen waggelend asfalt-ruimtescheepje voor zo’n altijd ozo knus-fijn zachtdeinend 3,5 uur durende (80 is machtig, weet U nog??) “overview-ritje over Neerlands snelwegen” naar home sweet home Dordrecht  met mijn geestelijke kofferbakje stampvol met prettige “cogito’s….gedachten” aan een uiterst “perfetto” en memorabel dagje “Daniela’s Dwingeloo”!!!

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten