29 maart 2024

Sterrenkundigen verbijsterd over supernova ‘Koe’

Credit: The ATLAS team

Op 16 juni van dit jaar ontdekte de sterrenkundige Stephen Smartt (Queen’s University Belfast, VK) met de ATLAS-HKO telescoop op Hawaï een supernova in het sterrenstelsel CGCG 137-068, gelegen in het sterrenbeeld Melkkoe, eh… nee wacht in Hercules. In eerste instantie dacht hij helemaal niet aan een supernova, maar werd aan een lokale gebeurtenis in de Melkweg gedacht, een uitbarsting van een nabije ster. Enkele dagen eerder was er niets te zien en toen Smartt verder ging kijken ontdekte hij dat AT2018cow, zoals de technische naam van de gebeurtenis luidt, buiten de Melkweg gelegen was, in dat stelsel, 200 miljoen lichtjaren van ons vandaan, en dat het dus om een supernova moest gaan, vanwege de enorme toename van de lichtkracht.

De exacte positie in CGCG 137-068 van AT2018cow. Credit: Sloan Digital Sky Survey

Opvallend was dat de ster in slechts enkele dagen z’n maximum had bereikt, waar normale supernovae daar enkele weken voor nodig hebben. Smartt informeerde direct de gehele astronomische wereld op de bijzondere eigenschap van AT2018cow en vanaf dat moment werd ‘ie in allerlei golflengtes in de gaten gehouden. Het bleek al gauw dat ‘Koe’ – van de laatste drie letters van de catalogusnaam – een bijzonder iets was. Ten eerste was ‘ie heel helder, 10 tot 100 keer de helderheid van een gewone supernova, zo helder zelfs dat ook amateurs ‘m konden waarnemen. Ten tweede werd die piek in de helderheid zeer snel bereikt. Ten derde bleek uit waarnemingen met de ALMA submillimeter telescoop in Chili dat bij de explosie materiaal met zeer hoge snelheid werd uitgeworpen, tot wel 1/10e van de lichtsnelheid. Die kortgolvige straling duurde erg lang, weken zelfs. Dat werd ook opgemerkt in röntgenlicht en wel met NASA’s NuSTAR satelliet. Het expanderende materiaal moest van binnen uit voortdurend worden verhit en dat leverde dan weer röntgenstraling op. In drie artikelen vorige week op de ArXiv geplaatst (deze, deze en deze) komen sterrenkundigen nu tot de conclusie dat Koe ons een inkijk geeft in de vorming van een neutronenster of een zwart gat. Omdat veel van de buitenlagen in de maanden voorafgaande aan de supernova al door de zware ster waren weggeblazen en bij de supernova zelf de rest van de buitenlagen werden weggeslingerd bleef binnen een vrijwel ‘naakte’ snelroterende neutronenster of zwart gat over. Dat biedt de sterrenkundigen nu wellicht de gelegenheid die beter te gaan bestuderen. Bron: Nature.

Share

Speak Your Mind

*