29 maart 2024

Feest! Dertig jaar Internet in Nederland èn in Europa

Op zaterdag 17 november j.l. om 14.28 uur was het exact dertig jaar geleden dat Nederland als eerste land in Europa werd aangesloten op het Amerikaanse internet. Het Centrum voor Wiskunde en Informatica (CWI) nodigden de pioniers of beter gezegd hier de ‘sterren’ van het eerste Nederlandse internet uur uit, om deze historische gebeurtenis met een feestelijke bijeenkomst en de publicatie van een video te gedenken.

Jaap Akkerhuis, Daniel Karrenberg, Teus Hagen, Piet Beertema, internetpioniers CWI bron; TU Delta

In november 1988 lukte het de pioniers van het CWI om na jarenlange voorbereiding toegang te krijgen tot het – toen nog Amerikaanse – internet, dankzij hun goede contacten in de netwerkwereld. Op dit moment heeft (bijna) iedere Nederlander, zowel individueel als bedrijfsmatig, hier veel plezier en profijt van, maar het kostte de pioniers veel inspanning en lobbywerk om het internet op de rails te krijgen. Dertig jaar later werd er met de CWI, organisatior van de bijeenkomst, afgelopen weekend teruggeblikt op de ontwikkeling van het Nederlands en Europees internet, met feest en een video. Systeembeheerder en tevens een van de centrale figuren voor wat betreft de Nederlandse internet verbinding is Piet Beertema, werkzaam tot 2004  bij het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI, opgericht in 1946) in Amsterdam.  Beertema ontving destijds de bevestiging dat het CWI – als eerste instelling buiten Amerika – officieel toegang kreeg tot NSFnet, een academisch computernetwerk dat later uitgroeide tot het wereldwijde internet (hij wordt daarom ook wel de peetvader van het NL/EUnet genoemd, zie kort verslagje hieronder). Het CWI, voorheen Mathematisch Instituut, heeft ter gelegenheid van deze historische gebeurtenis een mini-documentaire gemaakt, zie hieronder. Teus Hagen, destijds hoofd IT bij CWI, vertelt dat er in de ontwikkelingstijd vooral hard gewerkt werd aan het tot stand brengen van de internetverbinding en de bijbehorende technologie, zodat communicatie tussen – toen nog vooral – wetenschappers sneller en makkelijker zou verlopen. Hieronder de eerste email van de trans-atlantische internetverbinding tussen het CWI en de VS.

Eerste email trans-atlantische internetverbinding tussen CWI en VS credits; Piet Beertema

Internet versus www
In de hedendaagse gangbare taal is ‘internet’  synoniem geworden voor ‘www’. Het is echter net zo verkeerd als een wegsysteem een ‘auto’ noemen, alleen maar omdat auto’s de belangrijkste ’toepassingen’ zijn op het wegennet. In werkelijkheid echter,  staat ‘internet’ voor het netwerk dat wereldwijd computers met elkaar verbindt en dezelfde ’taal’ spreekt: IP (internetprotocol). En ‘www’ is niet meer dan een van de belangrijkste applicaties die op dit internet draaien.(uitgevonden door Tim-Berners-Lee, CERN, in 1989)

Logo CWI credits; CWI

Op de bijeenkomst was ook een pionier van het World Wide Web. Steven Pemberton (CWI) was een van de eerste gebruikers van internet in Europa. Later ontwikkelde hij belangrijke standaarden voor het World Wide Web, een van de belangrijkste toepassingen van internet. “Achteraf gezien was het tot stand brengen van die eerste verbinding een historisch moment, iets wat we toen nog niet beseften.” Andere academische en onderzoeksinstellingen in Nederland en de rest van Europa werden niet lang na het CWI aangesloten. Over de aansluiting van de TUDelft zegt bijvoorbeeld computer-eminentie prof.dr.ir. Willem van der Poel (91), die zich herinnerde hoe hij informatie uitwisselde met zijn Exidy computer verbonden via een fluitend modem aan een telefoonlijn, “Wij werkten toen nauwelijks met collega’s uit Amerika.’ En precies daarom hebben de pioniers bij het CWI die verbinding gelegd. Bronnen; TU Delta, Piet Beertema, zie ook hieronder, korte historie internet en site.

 

 

Piet Beertema, de ‘peetvader’ van het EUnet

Piet Beertema (TU Eindhoven, maakt studie niet af, vindt de studie te weinig ‘hands-on’ en gaat in bij Dutch National Aerspace Laboratorium werken waar hij werkt aan de Elliott 803B computer (8Kw geheugen, 39-bits, ong. 40 KByte). Van 1966 tot 2004 vervolgt hij zijn carrière als systeemprogrammeur, systeembeheerder en netwerkmanager bij het Mathematisch Centrum in Amsterdam. (later CWI, Centrum voor Wiskunde en Informatica). Electrologica was het spin-off bedrijf van het MC, opgericht voor het bouwen en vermarkten van een scala aan computers, met als hoogtepunt de Electrologica X8-mainframecomputer, een machine die specifiek is ontworpen voor het uitvoeren van Algol 60. Deze was ruwweg 12 keer sneller dan hun eerste de X1. Qua werk was Beertema zowel bij Electrologica nauw betrokken als bij de opzet van Europese computernetwerken, en werd centraal technisch manager van wat later EUnet werd. Door zijn betrokkenheid bij de Nederlandse EUnet-vestiging dat later NLnet werd (in april 1998 hernoemd naar UUnet Nederland). De machine in dit Europese netwerk was aanvankelijk een Digital VAX 11/780, genaamd ‘mxvax’ (Mathematical Center VAX). Voor het vaststellen van de eerste (inter) nationale links gebruikten ze autodialers (dit is een automatische ‘kiezer’ een elektronisch apparaat of software die automatisch telefoonnummers kiest.) Nadat de oproep is beantwoord, speelt de autodialer een opgenomen bericht of verbindt hij de oproep met een live persoon.), die in die tijd illegaal (en duur 1200 euro) waren en dus naar andere landen moesten worden gesmokkeld. (nu ingebouwd in elk modem van 10 euro) Het netwerk breidde zich uit en het dataverkeer groeide, de naam ‘mxvax’ werd overgedragen aan nieuwe machines die de kernrol overnamen, totdat uiteindelijk een Sun machine (Sun Microsystems) die rol kreeg en de naam veranderde in ‘mcsun’ , hoewel het in zijn functie als gateway tussen EUnet en EARN/BITNET de toen al bekende naam ‘MCVAX’ behield. Aanvankelijk (inter) nationaal netwerken was gebaseerd op het UUCP communicatieprotocol dat is ingebouwd in elke smaak van Unix.  Later, toen men overstapte naar de TCP/IP* (internet) -protocollen, begon het netwerken een hele reeks verschillende systemen te omvatten.

De Electrologica X8 credits; CWI, Boerhaave museum

De eerste nationale, internationale en intercontinentale UUCP-verbindingen werden rond 1982 opgezet. De eerste open transatlantische internetconnectiviteit (“open” in tegenstelling tot “private” verbindingen, voornamelijk voor militaire en militaire doeleinden, zoals SATNET) voor Europa begon hier op CWI , op 17 november 1988. De bevestiging kwam in een (doorgestuurd) korte en cryptische e-mail van de baas van het (National Science Foundation) NSFnet. De Amerikaanse tegenhanger was ‘seismo’, dat op zijn beurt verbonden was met NSFnet, dat in die dagen stond voor ‘het internet’. Later werd het Amerikaanse uiteinde verplaatst naar UUnet. Het was slechts een paar dagen later dat deze CWI/ EUnet-VS-internetverbinding werd gevolgd door een NORDUnet-VS-verbinding. Beide netwerken waren erg blij dat hun connecties niet een paar weken eerder waren gelegd, omdat het op 2 november 1988 was dat de gevreesde Morris-worm, de eerste in zijn soort, op het internet raakte. Door louter “geluk” ontsnapten beide netwerken ternauwernood aan deze worm en de daardoor veroorzaakte schade. Begin 1989 werd een internetverbinding tot stand gebracht tussen NORDUnet en CWI/EUnet, met als enig doel dat hun VS verbindingen zouden fungeren als back-up voor elkaar. Al snel leidde deze ontwikkeling tot veel activiteit bij partijen die actief betrokken zijn bij de IP-scene. Een van de eerste gezamenlijke acties die werden ondernomen, was het initiatief in mei 1989 om een ??gemeenschappelijke Europese organisatie voor de coördinatie van IP-activiteiten in Europa te vormen, “RIPE, European IP registry” genaamd: 11 organisaties waren op de eerste vergadering vertegenwoordigd. hun gemeenschappelijke doel was om internetconnectiviteit in heel Europa te verspreiden. In de periode dat Beertema hier allemaal bij betrokken was, steeg de transatlantische snelheid van 300 bit/s naar 256 kbit/s.  In die tijd was het zelfs voor academische onderzoeksinstellingen zoals CWI die toegang kregen tot het “internet” (in feite hebben we het hier over ARPAnet en later over NSFnet)  verre van een triviaal gebeuren, het vergde veel lobbywerk, met als spinnen in het internetweb bedrijven als Digital Equipment, Sun Microsystems, Hewlett Packard, voor levering van de hardware en de National Science Foundation (Steve Goldstein).

Sun-1 Sun Microsystems Unix computer credits; Sun Microsystems

Vervolgens moest het CWI nog door een protocol oorlog. In een later stadium weigerde de Europese Commissie iets te maken hebben met “niet-standaard” (lees: niet voorgekookt door “officiële” telecomstandaarden zoals de ITU) protocollen zoals TCP/IP en in plaats daarvan dwong het “OSI-netwerken” (X.25 en X.400) af, een gevecht dat uiteindelijk werd gewonnen door de eindgebruikers die aandrongen op echte connectiviteit en dus op TCP  IP. Er volgde een protocol oorlog tussen de EU en enkele nationale R & D-netwerken in Europa. Het duurde meer dan een jaar voordat universiteiten in Nederland internet konden gebruiken, en dat gebeurde pas nadat het management van SURFnet had besloten om een ??praktische aanpak te volgen en zowel OSI als TCP/IP te gebruiken. In 2004 neemt Beertema afscheid van het CWI met gastspreker Rick Adams die een speech schreef getiteld;’View on Transatlantic Network History’. Alles uitgebreid te lezen op de Beertema’s site**.

*Transmission Control Protocol is een verbindingsgeorienteerd protocol dat veel gebruikt wordt voor gegevensoverdracht over netwerkverbindingen op het internet en op computernetwerken zoals thuisnetwerken. TCP/IP is een IP netwerkprotocol voor stabiele netwerkverbindingen. TCP kan gegevens in een datastroom kan versturen, waarbij de garantie wordt geleverd dat de gegevens aankomen zoals ze verstuurd werden, en eventuele communicatiefouten, zowel in de gegevens zelf als in de volgorde van de gegevens kunnen worden opgevangen.

**https://godfatherof.nl/

Share

Comments

  1. Hé, dit nieuws had ik tien jaar geleden al. Oooohhh wacht, toen was het twintig jaar internet. 🙂 https://www.astroblogs.nl/2008/11/17/twintig-jaar-internet-in-nederland/

Speak Your Mind

*