29 maart 2024

SpaceX lanceert met de SmallSat Express missie een record aantal satellieten

Op 3 december j.l. is vanaf de luchtmachtbasis Vandenberg in Californië een Falcon 9-Block 5 raket van SpaceX gelanceerd. Het was de 19e lancering van een SpaceX raket dit jaar en met de zwaarste uitvoering van de Falcon. De eerste trap werd voor de derde keer hergebruikt en de tweede rakettrap droeg maar liefst 64 cube- en microsatellieten.

Falcon 9 types w.o. block 5 credits; SpaceX

De satellieten werden allen zonder botsingen gelanceerd en in een zon synchrone baan gebracht. Ook de derde trap landde netjes op het drone schip in de Pacific. De SmallSat Express Mission, (SSO-A)  was voor SpaceX de 19e missie dit jaar, 1 meer dan de 18 van vorig jaar. Kleine satellieten worden normaal gesproken gecombineerd met grotere satellieten, dit betekent dat ze moeten wachten tot zich er een goede gelegenheid voordoet opdat alle satellieten een goede plaats hebben en het geheel nauwkeurig in elkaar past. Nanosatellieten vinden sneller een plek voor lancering, zij kunnen o.a. terecht in bijvoorbeeld een cargo ruimteschip die daarvoor speciale lanceer systemen hebben, zoals de nieuwste versie van de Russische Progress, of ze gaan naar het ISS dat ook een satelliet lanceer systeem heeft. Deze lancering van 64 satellieten woog in totaal zo een 4000 kg.

Het is niet het record van het grootste aantal satellieten dat gelanceerd werd in 1 keer, dat werd gehaald op 15 februari 2017 toen er in totaal 104 satellieten door een Indiase PSLV raket werden gelanceerd. Maar deze SpaceX vlucht staat op een goede tweede plaats en is een record voor SpaceX en de VS. SpaceX verzorgde de lancering maar een ander bedrijf Spaceflight verzorgde het gehele pakket rondom de satelliet plaatsing aan een keur van bedrijven en organisaties. Ook heeft Spaceflight de controle over de volgorde en wijze waarop de satellieten gelanceerd worden, dit is een secuur werkje. Gegeven het grote aantal satellieten is het van cruciaal belang dat dit exact volgens schema gaat om botsingen in de lucht te voorkomen. Met de Block 5 versie van de eerste Falcon 9 rakettrap heeft SpaceX nu een lanceer capaciteit die die van de heavy launchers benaderd (heavy lift is boven de 20.000 kg aan nuttige lading en met bloxk 5 zou de Falcon 9 tot 22.000 kg aan moeten kunnen, ter vergelijk de Falcon Heavy met 63.000 kg, en ook bv de Proton M, dan is er nog de super heavy lift zoals het SLS systeem met 70-130 ton lading). SpaceX blijft ook werken aan de herbruikbaarheid van al zijn rakettrappen en ook de eerste trap is al een keer herbruikt. Maar de derde trap was, na 11 mei en 7 augustus, al toe aan zijn derde vlucht en landde op het drone schip in de Pacific.

Orbital Reflector van Trevor Paglen credits; NevadaArt

Het gaat om  49 cubesats en 15 microsats (resp. 1-10 kg en minder dan 1 kg.). Afkomstig uit 17 verschillende landen. Binnen 1 en 4 uur werden ze allemaal gelanceerd. Er zitten bijzondere exemplaren tussen. Een ervan heet Enoch en draagt een gouden pot die een buste van Robert Henry. Lawrence jr. bevat, de eerste geselecteerde Afrikaans-Amerikaanse astronaut (193501967). Hij was een luchtmacht testpiloot die ook op de X-15 gevlogen heeft en om het leven gekomen is bij een F-104 crash. Hij was in de zomer van 1967 gekozen als astronaut in het ruimtevaart programma MOL, Manned Orbital Laboratory, van de USAF. In december volgde de tragische crash. Een andere bijzondere lading is de Orbital Reflector, deze 30 meter lange polypropylene ballon is een zelf opblaasbaar sculptuur dat eenmaal ontvouwen dat zijn blik op de zon gericht heeft, gemaakt door de kunstenaar Trevor Paglen. Iedereen vanaf de aarde zou hem moeten kunnen zien. De ballon is in de vorm van een langgerekte diamant en zal vanaf een van de cubesats gelanceerd worden. Het meest zichtbaar is het kunstwerk in de schemering als de zon net achter de horizon verdwijnt en er licht springt vanaf zijn spiegel oppervlak. (Star Walk 2 astronomie app zal het kunstwerk volgen). Bronnen; Space News, Tachyon Beam

Share

Comments

  1. Erik van der Veen zegt

    Je hebt het steeds over de derde trap.. ik denk dat je de eerste trap bedoelde

    • Angele van Oosterom zegt

      Hoi, correctie, je hebt gelijk, het is de eerste rakettrap (of booster) werd voor de 3e keer gebruikt, de derde voor de 2e keer. SpaceX streeft ernaar om alle rakettrappen uiteindelijk her te gebruiken.Dank hiervoor, gr. Angele

  2. Angele, ik zou willen, dat je het woord ‘controle’ op de Europese manier zou gebruiken. Kijk eens bij de herkomst van het woord op de etymologiebank.nl Het woord is afkomstig van een bepaalde manier van boekhouden, de contra-rolle. Dit is om fraude te voorkomen. Een afslag (van het origineel) kan worden vergeleken met het origineel.
    De term controle is dan ook een vakterm binnen de accountancy, en is als term breed geaccepteerd.
    Een accountant controleert de stukken, maar heeft daar zelf geen invloed op. Invloed is uitsluitend in handen van de directie. Dit onderscheid is fundamenteel.
    In de VS wordt dit fundamentele onderscheid helaas niet gemaakt, wat voor verwarring zorgt. “To control” is daar invloed uitoefenen, terwijl voor controleren “to check” wordt gebruikt.
    Dus staat er in het Engels ’to control’, kijk dan wat er bedoeld wordt. Meestal is dat beheren, besturen, invloed uitoefenen, in de hand hebben, meester zijn en zo. Maar vrijwel nooit controleren / toetsen aan normen.

    • Angele van Oosterom zegt

      Hoi Nico, dank voor het wijzen op dit verschil in uitleg voor wat betreft het (werk)woord controle/controleren. Desalniettemin kan ik mij ook voorstellen dat een bedrijf als Spaceflight Industries bij de praktische uitvoering van zo’n omvangrijke, gecompliceerde en verantwoordelijke taak bezig is een dermate unieke expertise op te bouwen dat ze bij haar taak ‘end-to-end mission management services’ het complete beheer heeft maar ook regelmatig in een verifiërende rol kruipt voor waar er, en de lancering van kleine satellieten is een zeer dynamische groeimarkt, nieuwe methoden en technieken gebruikt worden, wat in de ruimtevaart aan de orde van de dag is. In de hectische en dynamische ruimtevaartwereld is deze scheidslijn misschien wel iets minder scherp dan in de accountancy.

      Maar dit neemt uiteraard niet weg dat ieder Amerikaanse bedrijf zich aan de FAA regels voor commerciële ruimtevaart zal moeten houden en dat toezicht hierop, naar ik aanneem, objectief en onafhankelijk zal gebeuren.

      • Jij ook bedankt voor al je mooie en uitvoerige artikelen! Dat punt staat bovenaan.
        Nog even over het woord en het begrip controleren. Stel je wil glutenvrije producten kopen. Dan kijk je in de winkel op het etiket. Je *controleert* of daar ‘glutenvrij’ op staat. Je toetst dus aan de door jou gestelde norm.
        En dat is natuurlijk heel iets anders dan wat de fabrikant doet: alleen hij heeft invloed op wat er in dat potje zit.
        Om het zo te zeggen: het ‘actiecentrum’, is anders: jij versus de fabrikant. Het gaat niet zomaar om een misverstand. Je ziet in reclames bijvoorbeeld, dat men het beeld wil oproepen dat je als klant invloed zou hebben op het product. Dat is vorm van misleiding.
        Ik heb het hier trouwens alleen over woordgebruik, niet over ruimtevaart.

        • Angele van Oosterom zegt

          Hoi Nico, ten eerste geen dank, maar graag gedaan, dat is wel duidelijk denk ik :)!. Het ‘Amerikaanse’ ’to control’ heeft een bredere betekenis om het maar kort door de bocht te zeggen. Neigt meer naar checken. Enfin, SpaceX CRS-16 missie was minder fortuinlijk, twee dagen geleden, dit ging om de bevoorradingsmissie naar het ISS met de Dragon, de eerste trap ging ‘out of control’, kwam terecht in een spin en belandde helaas in Atlantische wateren, hieronder de 0.45 secs, door camera van 1e trap opgenomen;
          bron; Spaceflight now
          https://twitter.com/twitter/statuses/1070399755526656000

          • Cees Klaris zegt

            Ik snapte het enthousiaste taalpurisme ook niet echt, maar dan –

            “Gegeven het grote aantal satellieten…om botsingen in de lucht te voorkomen.”

            Over hoeveel lucht praten we daar? Want heb urgent wat nodig voor een planetoide!

        • Paul Bakker zegt

          Het onderwerp is wellicht wat off-topic, maar in het Nederlands heeft controleren evengoed de betekenis iets te beheersen. Een voetballer die de bal controleert inspecteert ‘m waarschijnlijk niet of ie aan de normen voldoet, maar heeft controle over de bal en heerst over de situatie.

          • Angele van Oosterom zegt

            Uit het van Dale gratis online woordenboek betekent het ww controleren; 1. toezicht houden op 2. beheersen: vb. door het federale leger gecontroleerde gebieden Dus inderdaad komt het in beider betekenissen voor.

  3. Botsingen tussen satellieten zijn echt een groot risico hoor, ook al is er heel veel lucht – nou ja, ruimte eigenlijk – daarboven. Sterker nog, er is al eens een botsing van twee satellieten geweest, in februari 2009 boven Siberië.

Speak Your Mind

*