29 maart 2024

Even voorstellen: J043947.08+163415.7, de met Hubble ontdekte helderste quasar in ’t vroege heelal

Impressie van het zwarte gat in quasar J043947.08+163415.7. Credit: ESA/Hubble, NASA, M. Kornmesser

Sterrenkundigen hebben met behulp van de Hubble ruimtetelecoop de helderste quasar in het vroege heelal ontdekt, voor zover nu bekend. Het gaat om J043947.08+163415.7, een quasar die de lichtkracht heeft van maar liefst 600 biljoen zonnen, da’s 6 x 10^14 zonnen – ding dong. De quasar was er al toen het heelal nog maar één miljard jaar oud was, da’s 12,8 miljard jaar geleden, de tijd gedurende de zogeheten periode van reïonisatie, toen er een einde kwam aan de ‘donkere eeuwen’ van het heelal (het heelal zelf is 13,8 miljard jaar oud). Quasars zijn feitelijk sterrenstelsels met een zeer actief superzwaar zwart gat in hun kern. Dat zwarte gat is zo actief (nou ja, eigenlijk het direct omringende gebied er omheen) dat ‘ie de rest van het sterrenstelsel compleet overstraald.

Foto van quasar J043947.08+163415.7 met Hubble gemaakt. Credit: NASA, ESA, X. Fan (University of Arizona)

Het zwarte gat in J043947.08+163415.7 is pakweg enkele honderden miljoenen keren zo zwaar als de zon. Het is dankzij een sterrenstelsel precies tussen ons en de quasar dat we ‘m met Hubble zo goed kunnen waarnemen, want dat tussenliggende sterrenstelsel fungeert als een zwaartekrachtlens en daardoor wordt de quasar drie keer groter en 50 keer helderder dan ‘ie in werkelijkheid is – de werkelijke lichtkracht van J947.08+163415.7 is 11 biljoen zonnen. Door de lenswerking is de qusar meerder keren te zien, zoals je op de foto ziet. Z’n productie aan sterren blijkt enorm te zijn: per jaar worden er tot wel 10.000 sterren geboren in deze quasar. Dat aantal zou door de lenswerking ook overdreven kunnen zijn, maar het is nog altijd veel hoger dan de sterproductie in het Melkwegstelsel, dat één ster per jaar is.

Bron: Hubble.

Share

Speak Your Mind

*