De positie van de twee ultradiffuse sterrenstelsels NGC 1052-DF2 en NGC 1052-DF4 vlakbij NGC 1052. Credit: P. van Dokkum et al.
Sterrenkundigen hebben in de groep sterrenstelsels rondom het sterrenstelsel NGC 1052 opnieuw een ‘ultradiffuus’ sterrenstelsel ontdekt dat geen donkere materie lijkt te bevatten. Pieter van Dokkum in zijn collega’s bestudeerden de gegevens van zeven bolvormige sterrenhopen rondom NGC 1052-DF4, zoals het lichtzwakke sterrenstelsel heet (DF staat voor ‘Dragonfly’, de telescoop waarmee de waarnemingen zijn gedaan), en hun analyse leverde hetzelfde resultaat op dat ze eerder ook vonden bij een ander ultradiffuus stelsel uit diezelfde groep, NGC 1052-DF2, namelijk dat de bolhopen een zeer lage snelheidsdispersie vertonen. Dat klinkt ingewikkelder dan het is. Het betekent niets anders dan dat de verspreiding van de snelheden van de bolhopen (van de laagste tot en met de hoogste snelheden) rondom het centrum van het stelsel erg klein is, dat wil zeggen dat alle zeven door de Keck I telescoop op Hawaï waargenomen bolhopen zo’n beetje dezelfde snelheid hebben (zie de grafiek onderaan, linksboven de dispersie van NGC 1052-DF4, daaronder die van NGC 1052-DF2).
De zeven door Keck I waargenomen bolhopen in de buurt van NGC 1052-DF4. Credit: P. van Dokkum et al.
Bij NGC 1052-DF2 had men ook al zo’n lage snelheidsdispersie waargenomen, toen bij tien bolhopen (zie de afbeelding hieronder). Volgens Van Dokkum et al kan zo’n lage dispersie maar op één manier verklaard worden: de sterrenstelsels waar de bolhopen omheen draaien hebben geen of heel weinig donkere materie. Op basis van die snelheden kon men namelijk de zogeheten dynamische massa bepalen van NGC 1052-DF4, dat is de totale massa (donkere materie plus gewone materie). Vervolgens bleek de massa van gas en sterren van het stelsel – zeg maar de ‘gewone materie’ van het stelsel – net zoveel te zijn als die totale massa. En dat betekent dat er in dit ‘luchtige’ sterrenstelsel geen of heel weinig donkere materie zit.
Credit: Credit: P. van Dokkum et al.
Dat was dus eerder ook waargenomen bij NGC 1052-DF2, een waarneming én conclusie die een felle discussie heeft opgeleverd en die daarom ook een plekje in mijn overzicht met debatten heeft gekregen. Van Dokkum denkt dat de ontdekking van het tweede donkere materieloze sterrenstelsel in de NGC 1052 groep betekent dat NGC 1052-DF2 géén alleenstaand geval is, maar dat er kennelijk een klasse van dergelijke stelsels is. Nou, reken er maar op dat die stelling vast weer de nodige discussie zal gaan opleveren. Wordt vervolgd. Hier is het vakartikel over de waarnemingen aan NGC 1052-DF4. Bron: Arxiver.
