14 december 2024

Chandra ontdekt gigantische superbellen van heet gas in NGC 3079

(Credit: X-ray: NASA/CXC/University of Michigan/J-T Li et al.; Optical: NASA/STScI).

Sterrenkundigen hebben met behulp van de Chandra röntgen-ruimtetelescoop ontdekt dat er vanuit het centrum van NGC 3079 naar twee kanten uit gigantische superbellen van heet gas de ruimte in worden gespuugd. NGC 3079 is een sterrrenstelsel in het sterrenbeeld Grote Beer (Ursa Major) op 67 miljoen lichtjaar afstand van ons en in z’n centrum huist een superzwaar zwart gat, dat wellicht verantwoordelijk is voor die superbellen. Het is een actief zwart gat, dat materie in z’n buurt aantrekt en dat wordt vervolgens via de accretieschijf via de rotatiepolen met relativistische snelheden naar twee tegenovergestelde richtingen weer uitgespuugd. De superbellen zouden echter ook kunnen ontstaan door de enorme sterrenwinden die jonge, zware sterren in het centrum van NGC 3079 uitzenden. Of het zou om een combinatie kunnen gaan van een actief zwart gat en de jonge zware sterren.

Credit: X-ray: NASA/CXC/University of Michigan/J-T Li et al.; Optical: NASA/STScI

De superbel die bóven het vlak van NGC 3079 uitsteekt is 4900 lichtjaar in doorsnede, het exemplaar ónder het vlak is iets kleiner, 3600 lichtjaar in doorsnede. De superbellen zijn vergelijkbaar met de ‘Fermibellen’ die in 2010 door de Fermi gammasatelliet aan weerszijden van het vlak van de melkweg zijn ontdekt. De sterrenkundigen denken dat de extreme bronnen die verantwoordelijk zijn voor de superbellen óók de zeer energierijke deeltjes van de kosmische straling produceren. Uit het centrum van NGC 3079 kunnen deeltjes komen die wel meer dan honderd keer de energie bevatten van de deeltjes die ’s werelds grootste deeltjesversneller kan produceren, de Large Hadron Collider van CERN bij Genève.

In dit vakartikel, te verschijnen in The Astrophysical Journal, wordt meer verteld over de ontdekking van de superbellen in NGC 3079. Bron: Chandra.

Share

Speak Your Mind

*