29 maart 2024

Over de superzware zwarte gaten Sgr A* en die in M87

Credit: NASA/Chandra.

Volgende week woensdag 10 april om 15.00 uur Nederlandse tijd gaan ze op persconferenties in Brussel, de Verenigde Staten, Chili, China, Taiwan en Japan de resultaten bekendmaken van de Event Horizon Telescope (EHT), het wereldwijde netwerk van radiotelescopen waarmee ze in 2017 en begin 2018 de superzware zwarte gaten Sagittarius A* (kortweg Sgr A*) en het mega-superzware zwarte gat in het centrum van het elliptische sterrenstelsel M87 hebben waargenomen. Hopelijk en mogelijk hebben ze met de EHT een close-up weten te fotograferen van de onmiddelijke omgeving van de waarnemingshorizon van die zwarte gaten. Goed moment om daarom even stil te staan bij wat we weten van die twee zwarte gaten en hoe groot hun waarnemingshorizon is, de grens waarbinnen de ontsnappingssnelheid groter is dan de lichtsnelheid en vanuit dat gebied zelfs licht niet meer kan ontsnappen.

  • Ten eerste Sgr A* in het centrum van ons eigen Melkwegstelsel. De afstand tussen ons en Sgr A* is 25.640 lichtjaar. De massa is op verschillende manieren gemeten, onder andere door de beweging van sterren zoals S2 in de omgeving van Sgr A* te meten, maar de uitkomsten zijn verschillend: ergens tussen 3,6 en 4,3 miljoen zonsmassa. De waarnemingshorizon van Sgr A* is naar schatting 25 miljoen km in diameter, als we even van die 4,3 miljoen zonsmassa uitgaan. Ter vergelijking: de kleinste afstand tussen Mercurius en de zon is 46 miljoen km. De ‘schaduw van het zwarte gat’ – een beeld van verbogen licht dichtbij die waarnemingshorizon – waarvan ze hopen dat de EHT die heeft gefotografeerd, is zelfs kleiner dan die 25 miljoen km, naar schatting zo’n 2,5 keer kleiner.  Die schaduw zou er zo uit kunnen zien:

    Credit: Avery Broderick.

    Het zou toch fantastisch zijn als de EHT erin is geslaagd die schaduw te fotograferen. Oh ja, in de buurt van Sgr A* wemelt het nog van de kleinere zwarte gaten, zoals dit middelgrote zwarte gat wat onlangs is ontdekt.

  • Dan dat mega-superzware zwarte gat in M87, een groot elliptisch sterrenstelsel in het centrum van de Virgo-cluster, een cluster van duizenden sterrenstelsels. Ook al staat dat stelsel véél verder weg dan Sgr A* – naar schatting is de afstand 53,5 miljoen lichtjaar, dan nog hebben de sterrenkundigen de EHT ook laten kijken naar het mega-superzware zwarte gat in het centrum van M87 en wel omdat ‘ie mega-superzwaar is en daarom een nog veel grotere waarnemingshorizon dan Sgr A* heeft. Ook bij deze moloch lopen de schattingen voor z’n massa uiteen: ergens tussen de 3,5 en 7,2 miljard zonsmassa, jawel een tikkie zwaarder dan Sgr A*. Die laatste waarde levert een waarnemingshorizon op die 50 miljard km in diameter is, da’s ruim acht keer de afstand tussen zon en Pluto. Per jaar schijnt er ongeveer een zonsmassa aan gas in het zwarte gat te vallen, zodat deze continu groeit.

Astrobloggers Jan Brandt en ondergetekende zijn er woensdag ook bij in Brussel, alwaar we eerst toegesproken zullen worden door Carlos Moedas, Europees Commissaris voor Onderzoek, Wetenschap en Innovatie. Daarna lichten de onderzoekers die betrokken zijn bij de resultaten van de EHT de resultaten toe. Jullie Astroblog-lezers zullen de eerste zijn die ’t te horen krijgen. D-) Ik zal t.z.t. hier een live screen plaatsen, via welke jullie direct de persconferentie kunnen volgen. Vol verwachting klopt ons hart wat ze ons laten zien over Sgr A* en M87.

Share

Comments

  1. Angele van Oosterom zegt

    Veel plezier gewenst met deze excursie en ik ben ook zeer benieuwd wat er zoal aan beelden zijn, leuk idee ook de livescreen. Succes!

  2. Angela, dank je wel! Wij zijn ook razend nieuwsgierig. Doet mij denken aan de eerdere ‘events’ waar wij bij waren, de landing van Philae op komeet 67P en de bekendmaking van de ontdekking van zwaartekrachtgolven. Zelfde kaliber, zelfde spanning…. 🙂

Speak Your Mind

*