29 maart 2024

Stofdeeltje in meteoriet gevonden dat afkomstig is van een stervende ster van vóór het zonnestelsel

Voorstelling van een nova met rechtsonder de gevonden stofkorrel. Rood is koolstofrijk materiaal, blauw zuurstofrijk. Credit: Heather Roper/University of Arizona).

Onderzoekers van de Universiteit van Arizona hebben in een chondriet-meteoriet, die gevonden is in het ijs op Antartica, een stofdeeltje aangetroffen dat ouder is dan het zonnestelsel en dat afkomstig moet zijn van een nova, een witte dwerg die een thermonucleaire uitbarrsting ondergaat. Het stofdeeltje is nog geen 1/60.000 cm groot en het heet LAP-149. Er zit veel van het isotoop koolstof-13 (13C) in en dat wijst op een bijzondere oorsprong, eentje die gelegen is buiten het zonnestelsel.

LAP-149. Credit: Nature.

Voordat het zonnestelsel zich zo’n 4,5 miljard jaar geleden vormde moet er in de buurt een nova zijn geëxplodeerd, een bekende bron van 13C. Bij zo’n nova gaat een witte dwerg kaboem, die teveel materie heeft gekregen van een begeleider, een hoofdreeksster met een lage massa óf een rode reus. Als zo’n witte dwerg een (periodieke) thermonucleaire uitbarsting heeft slingert ‘ie materiaal de ruimte in, zoals 13C. In de afbeelding hieronder zie je een voorstelling van zo’n uitbarsting.

Voorstelling van een nova. Links de witte dwerg die een enorme uitbarsting ondergaat. Credit: David A.Hardy/www.astroart.org & PPARC.)

Het koolstof kwam vervolgens na een reis door de ruimte in de wolk terecht waaruit later de zon en de planeten zijn gevormd. LAP-149 kwam daarbij ingekapseld in een meteoroïde, die veel later insloeg op aarde en in het ijs van Antartica terecht kwam, waar het ongeschonden bleef tot sterrenkundigen – waaronder hoofdonderzoeker Pierre Haenecour – het vonden. LAP-149 bevat ook een zuurstofrijke inclusie van silicaten en dat wijst erop dat koolstofhoudende en zuurstofhoudende materialen die bij een nova-explosie vrijkomen zich in de uitdijende schil kunnen vermengen. Een vakartikel over het bijzondere stofdeeltje verscheen eerder deze week in Nature Astronomy. Bron: Universiteit van Arizona.

Share

Speak Your Mind

*