28 maart 2024

Chandra heeft dubbelsterren waargenomen die uit hun sterrenstelsel zijn geslingerd

Credit: NASA/CXC/McGill University/X. Jin et al.

Met behulp van de Chandra röntgen-ruitmetelescoop van de NASA hebben sterrenkundigen bij de twee sterrenstelsels NGC 1399 en NGC 1404, gelegen in de zuidelijke Fornax clusters van sterrenstelsels, gelegen op 60 miljoen lichtjaar afstand van de aarde (da’s relatief dichtbij), dubbelsterren ontdekt die met grote snelheid uit die stelsels zijn geslingerd. Tussen 1999 en 2015 keek Chandra welgeteld 15 dagen naar die twee stelsels en in de regio eromheen ‘zagen’ de sterrenkundigen diverse bronnen van röntgenstraling, die allemaal dubbelsterren bleken te zijn. Die binaire systemen hadden telkens één extreem compact object, een neutronenster of zwart gat, en een gewone ster. Het was dat extreem compacte object dat röntgenstraling uitzend.  Ik heb ‘zagen’ hierboven even tussen aanhalingstekens gezet, want het was niet een directe waarneming die werd gedaan, maar meer een statistische. Rondom NGC 1399 en NGC 1404 zag Chandra maar liefst 1200 puntachtige röntgenbronnen en het is op statistische gronden dat men vermoed dat 30 daarvan een binair systeem moeten zijn met een extreem compacte component. Men zal dus niet exact aan kunnen wijzen welk van die 1200 de binaire systemen zijn. Dát ze met hoge snelheid uit de twee sterrenstelsels zijn geslingerd is verklaarbaar: de massieve sterren die als supernova explodeerden en die een neutronenster of zwart gat achterlieten hadden geen perfect symmetrische explosie. Als er een asymmetrische explosie plaatsvind kan door de zogeheten ‘recoil’ een dusdanige beweging plaatsvinden dat de ster en een eventuele begeleidende ster in de buurt weg worden geslingerd en dat ze met hoge snelheid uit het stelsel schieten. Hier het vakartikel over de wegschietende dubbelsterren, verschenen op 1 mei in The Astrophysical Journal. Bron: Chandra.

Share

Speak Your Mind

*