28 maart 2024

Nog even over die koele accretieschijf rondom zwarte gat Sagittarius A*

Credit: ALMA/ESO

Afgelopen woensdag had ik hier het nieuws over de koele, gasachtige ring die was ontdekt met ALMA rondom het centrale superzware zwart gat Sagittarius A* (kortweg Sgr A) van de Melkweg. Feitelijk gaat het om het koele deel van de accretieschijf, die Sgr A omringt en die reikt tot een afstand van slechts 0,004 parsec, da’s 120 miljard km, een kleine tienduizend keer de waarnemingshorizon van Sgr A*. Bij het bericht had ik bovenstaande foto van het hete gas van die koele ring, die met de ALMA (Atacama Large Millimeter / Submillimetre Array) telescoop in Chili was gemaakt. Feitelijk zijn er twee foto’s gemaakt en die foto hierboven is een combinatie daarvan. Hieronder zie je de twee foto’s die met ALMA zijn gemaakt van de koele ring, daarboven een grafiek die de snelheid van het gas weergeeft, links de snelheid van het gas dat naar ons toe beweegt (met negatieve getallen weergegeven), rechts het gas dat van ons vandaan beweegt (positieve getallen).

Credit: ALMA/ESO

In die gecombineerde foto werd het gas dat naar ons toe komt blauw ingekleurd en dat wat van ons vandaan gaat rood ingekleurd, de plek waar Sgr A* staat is het kruisje. ALMA heeft het gas waargenomen bij een golflengte van 1,3 mm (frekwentie 231,9 GHz) en het gaat om de emissielijn van H30?, dat is een specifieke emissielijn van geïoniseerd waterstof. De temperatuur van het gas is zo’n 10.000 K. Ehhh… 10.000 K, is dat koel gas? Yep, da’s koel. Waterstofgas ioniseert pas boven 8000 K en sterrenkundigen spreken pas van heet gas als ’t boven de miljoen K is, daaronder is ’t koel… brrrrrr. Hieronder zie je een overzicht van wat zich allemaal binnen een gebied van 6,5 lichtjaar (2 parsec) van Sgr A* bevindt, waarbij de koele ring weergegeven is als de ’10^4 K disk’.

Credit: Nature Magazine.

In de figuur zie je onder andere de baan van ster S2, die het dichtste bij Sgr A* komt, van drie eerder waargenomen stromen van geïoniseerd gas rondom Sgr A* (met groene pijlen weergegeven) en de baan die de gaswolk G2 volgde, toen die enkele jaren terug langs Sgr A* vloog. De accretieschijf rondom Sgr A* én diens schaduw bij de waarnemingshorizon zijn eerder waargenomen door de Event Horizon Telescope (EHT), de telescoop waarmee eerder het zwarte gat in het centrum van M87 werd gefotografeerd. De waarnemingen gedaan door ALMA kunnen bijdragen aan een beter inzicht voor de analyse van de gegevens die met de EHT van hetzelfde gebied zijn gemaakt. Wij zijn benieuwd wanneer die bekend worden gemaakt! Bron: Francis Naukas.

Share

Comments

  1. leo vuyk zegt

    wij zijn ook heel benieuwd .. En petje af voor de vertaling uit het italiaans.!

  2. Leo vuyk zegt

    Foutje bedankt. Ook voor de tip.

Speak Your Mind

*