Credits: Dust and magnetic fields: NASA/SOFIA; Star field image: NASA/Hubble Space Telescope.
Het superzware zwarte gat in het centrum van ons Melkwegstelsel – Sagittarius A* (kortweg Sgr A), ruim vier miljoen zonsmassa op de kosmische weegschaal – is in vergelijking met andere superzware zwarte gaten in de kernen van andere sterrenstelsels een zeer rustig zwart gat. En dat lijkt volgens onderzoekers het gevolg te zijn van het magnetisch veld in de nabijheid van Sgr A. Met behulp van de ‘High-resolution Airborne Wideband Camera-Plus’ (HAWC+), een instrument aan boord van NASA’s Boeing 747SP ‘Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy‘ (SOFIA) keek men naar dat magnetische veld rondom Sgr A*. Normaal gesproken zie je zo’n magnetisch veld niet, maar met dat HAWC+ instrument kan men in het verre infrarood gepolariseerd licht zien en dat wordt uitgezonden door stofdeeltjes in het centrum van de Melkweg. Die stofdeeltjes zijn geladen en zij volgen de magnetische veldlijnen, die via het gepolariseerde licht te volgen zijn. Zodoende heeft men met HAWC+ het magnetische veld rondom Sgr A* in kaart gebracht – zie de afbeelding hierboven. Eerder was door SOFIA al een ring van gas en stof rondom Sgr A* in beeld gebracht, op die foto is dat de roodbruingekleurde ring. En nu dan dus de magnetische veldlijnen, aangegeven met de gekromde lijnen in de foto.
NASA’s SOFIA observatorium. Credit: NASA.
Dat veld blijkt in de nabijheid van Sgr A* een Y-vorm te hebben, hetgeen in de foto te zien is als het blauwgekleurde gedeelte. Het blijkt dat het magnetisch veld er voor zorgt dat materie in de vorm van plasma (elektrisch geladen gas) dat richting Sgr A* stroomt door dat magnetisch veld in die ring wordt getunneld en dat het niet in het zwarte gat zelf belandt. Daardoor blijft het zwarte gat verstoken van materie en vertoont het geen of weinig activiteit. Bij andere superzware zwarte gaten lijkt precies het omgekeerde het geval te zijn: daar tunnelt het magnetisch veld het aanstromende plasma linea recta in het zwarte gat en dat wordt daardoor actief. In die door HAWK+ waargenomen Y vorm zie ik overigens een overeenkomst met een gebied van röntgenstraling, die door de Chandra ruimtetelescoop ook vlakbij Sgr A* is ontdekt (al in 2013) en die je op de foto hieronder ziet – zien jullie ook de overeenkomst?
Eh… over het magnetisch veld van de Melkweg gesproken: enkele maanden terug werd een ander deel van dat veld driedimensionaal in kaart gebracht. Bron: NASA.
