28 maart 2024

Vijf records uit de Fermi-catalogus van gammaflitsers

Credits: NASA/Fermi

De Fermi gammasatelliet van de NASA houdt al tien jaar lang gammaflitsers (Engels: gamma-ray bursts – GRBs) in de gaten, zeer kortdurende uitbarstingen van gammastraling, de meest explosieve uitbarstingen in het heelal, veroorzaakt door de samensmelting van twee neutronensterren of een neutronenster en een zwart gat of door de ineenstorting van een zware ster (hypernova-explosies). Onlangs werd de tweede Fermi-catalogus van GRB’s gepubliceerd, welke de gegevens van 186 gammaflitsers bevat, die door Fermi’s Large Area Telescope (LAT) zijn ontdekt. Met dat instrument kan Fermi de meest energierijke gammaflitsers zien, die energieën van meer dan 30 MeV bevatten. Er is nog een ander instrument aan boord van Fermi, de Gamma-ray Burst Monitor (GBM), die minder energierijke gammaflitsers ziet en daarmee zijn er afgelopen tien jaar al meer dan 2300 ontdekt. De 186 door LAT gedetecteerde gammaflitsers zie je als de groene stippen in de afbeelding hierboven. de horizontale band is de Melkweg. Vijf ervan zijn gemarkeerd en dat zijn de volgende vijf record-gammalitsers.

  1.  GRB 081102B. Deze verscheen op 2 november 2o08 in het sterrenbeeld Ossenhoeder (Boötes) en het is de korste gammaflitsers die LAT ooit heeft waargenomen. Hij duurde welgeteld één tiende van een seconde!
  2. GRB 160623A. Deze verscheen op 23 juni 2016 in het sterrenbeeld Zwaan (Cygnus) en dit was de langst durende gammaflitser. LAT zag ‘m gedurende meer dan tien uren uitbarsten. En da’s best vreemd, want de door GBM waargenomen uitbarsting bij lagere energie duurde slechts 107 seconden.
  3. GRB130427A. Deze werd op 37 april 2013 waargenomen in het sterrenbeeld Leeuw (Leo) en het was de gammaflitser met de hoogste energieën van gammastraling. Er werd welgeteld 17 keer gammastraling boven de 10 geV gemeten en één keer zelfs een energie van maar liefst 97 GeV.
  4. GRB 080916C. Deze vond plaats op 16 september 2008 en het was de verst verwijderde gammaflitser die is waargenomen. Hij gebeurde in het sterrenbeeld Kiel (Carina) en de afstand was maar liefst 12,2 miljard lichtjaar. Men heeft berekend dat bij deze ene gammaflits de energie vrijkwam van maar liefst 9000 supernovae! De volgende video gaat over deze gammaflitser.
  5.  GRB 090510. Het is dankzij deze gammaliftsers dat sterrenkundigen bewezen hebben dat Einstein’s theorie juist is, dat de ruimte glad en continu is. Een lage energiefoton én een hoge energiefoton van deze gammaflits kwamen exact gelijktijdig aan, waarmee het bewijs werd geleverd dat alle straling, hoeveel energie het ook heeft, met dezelfde snelheid door de ruimte vliegt, met de lichtsnelheid.

Bron: NASA.

Share

Speak Your Mind

*