28 maart 2024

Zware sterren groeien op dezelfde manier als lichte sterren, maar dan groter

De gasschijf rondom G353. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), Motogi et al.

Door het bestuderen van de gasschijf rondom een zeer jonge zware ster zijn Japanse sterrenkundigen er achter gekomen dat zware sterren op dezelfde manier ontstaan en groeien als lichte sterren, alleen is het bij die zware sterren allemaal een tandje groter en zwaarder. Door met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) radiotelescoop in Chili te kijken naar de zware protoster genaamd G353.273+0.641 (kortweg G353), gelegen op een afstand van 5500 lichtjaar in de richting van het sterrenbeeld Schorpioen, konden Kazuhito Motogi (Yamaguchi University, Japan) en z’n team de gasschijf uitgebreid bestuderen. Vanaf de aarde gezien kijken we ‘face-on’ naar die schijf, dus we zien ‘m recht van boven. De roterende schijf is zo’n acht keer groter dan de straal van de baan van Neptunus om de zon. Klinkt als erg groot, maar het is één van de kleinste gasschijven om protosterren die we kennen. De schijf wordt weer omringd door een wolk van gas, die drie keer groter dan de schijf is. Op de met ALMA gemaakte foto van G353 zie je alle drie in kleur afgebeeld, de protoster zelf (die pakweg tien keer zwaarder dan de zon is) in rood, de schijf in geel en de wolk van gas in blauw. Duidelijk te zien is dat de schijf asymmetrisch is, de zuidoostelijke rand (in een omkerende telescoop welteverstaan) is helderder. Het is voor het eerst dat sterrenkundigen een asymmetrische gasschijf rondom een protoster zien.

Artistieke impressie van de gasschijf rondom G353. Credit: National Astronomical Observatory of Japan.

De sterrenkundigen waren in staat om aan de hand van de toevoer van gas naar de ster toe te bepalen hoe oud eh… hoe jong deze is: nog geen 3000 jaar oud, voor een ster is dat pieperdepiep jong. De schijf rondom de ster blijkt niet alleen asymmetrisch te zijn, maar ook instabiel. Men denkt dat ‘ie aan het fragmenteren is, iets wat ook bij gasschijven rondom lichte sterren is gezien. De sterrenkundigen denken daarom dat de wijze waarop zware én lichte sterren groeien hetzelfde is, alleen dat het bij de zware sterren allemaal groter is. Hier het vakartikel over de waarnemingen met ALMA aan de gasschijf rondom de protoster G353, op 29 mei verschenen in the Astrophysical Journal Letters. Bron: ALMA.

Share

Comments

  1. Obelix zegt

    Quote : “Duidelijk te zien is dat de schijf asymmetrisch is, de zuidoostelijke rand (in een omkerende telescoop welteverstaan) is helderder.”

    Ik weet natuurlijk niet of de Artist Impression klopt met de meting… maar de linksonder de ‘ster in wording’ is de accretieschijf knaloranje/geel. Het zou me ook weinig verbazen als daar een dubbelster in wording ontstaat.
    Maar na slechts 3000 jaar kun je er nog weinig over melden. 😉

    Groet, Paul

    NB Als de zonnewind de kop op steekt, kan de vorming naar zware ster dan stoppen?

Laat een antwoord achter aan Obelix Reactie annuleren

*