10 november 2024

Verborgen zwart gat in het vroege heelal ontdekt met NASA’s Chandra en ALMA

De quasar PSO167-13. Credit: X-ray: NASA/CXO/Ponticifca Catholic Univ. of Chile/F. Vito; Radio: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO); Optical: PanSTARRS

Sterrenkundigen hebben met behulp van de Chandra röntgen-ruimtetelescoop en de Atacama Large Millimeter Array (ALMA) submillimeter radioschotels in Chili een ‘verborgen’ zwart gat ontdekt op 12,9 miljard lichtjaar afstand. Die enorme afstand betekent dat het zwarte gat al 850 miljoen jaar na de oerknal bestond – het heelal zelf is bijna 13,8 miljard jaar oud. Het gaat om het zwarte gat in het midden van de quasar PSO167-13 in het sterrenbeeld Beker (Crater), waarvan je de positie op de foto hierboven weergegeven ziet met het rode plusje. In de kleinere afbeeldingen rechtsonder zie je in blauw de Chandra waarneming van heet gas, dat röntgenstraling uitzendt, in rood de ALMA waarneming, van warm stof dat radiostraling uitzendt. Het zwarte gat in PSO167-13 is een zogeheten ‘cloaked’ zwart gat, een zwart gat dat verborgen is door een dik omhulsel van stof en gas. Men denkt dat zwarte gaten in de fase dat ze verborgen zijn het snelst groeien. Al dat stof en gas valt op het zwarte gat en doet het groeien. Zodra al het omhullende materiaal opgegeten is komt het zwarte gat met z’n accretieschijf tevoorschijn en is het geen verborgen zwart gat meer.

PSO167-13 is het verst verwijderde verborgen zwarte gat dat nu bekend is, een half miljard lichtjaar verder dan de vorige recordhouder. Hier het vakartikel erover, dat gisteren (8 augustus) verscheen in Astronomy & Astrophysics. Bron: Chandra.

Share

Comments

  1. Ik meen dat het waarneembare heelal reeds een straal van zo’n 50 miljard lichtjaar meet, na de BB van 13,8 miljard jaar geleden.
    – Hoe kan het dan, dat een object van al bijna 13 miljard jaar oud, nog slechts op die 13 miljard lichtjaar afstand staan? ( De ruimte tussen ‘hier’ en ‘daar’ had toch allang ‘opgerekt’ moeten worden, conform een rijzend krentenbrood. )

    Groet, Paul

  2. Het licht van dat object was 13 mld jaar onderweg naar ons. In diezelfde periode bleef dat object zich van ons verwijderen agv de expansie van het heelal. Dus “nu” staat dat object op een veel grotere afstand. Op het moment dat het object de nu waarneembare fotonen onze kant op stuurde, bevond het zich op een kleinere afstand van ons dan 13 mld ly.

    De genoemde afstanden zijn geen echte afstanden. Het is de reistijd van de fotonen die het nodig had om ons te bereiken. En terwijl die fotonen onderweg zijn, groeit ondertussen de werkelijke afstand tussen zender en ontvanger

    • Dan is wat ik in het artikel lees (Quote : “… radioschotels in Chili een ‘verborgen’ zwart gat ontdekt op 12,9 miljard lichtjaar afstand. ) eigenlijk niet juist.
      Toen het licht uit de omgeving van dit Zwarte Gat naar haar reis naar ons begon, was die afstand 12,9 miljard lj (ly), maar we kunnen gevoeglijk aannemen dat de huidige afstand de 40 miljard ly overschrijdt… 😕

      [ Eveneens is de kreet dat het waarneembare heelal zo’n 50 miljard ly groot is, niet door waarneming te bevestigen.
      Alles van wat we waarnemen van het Waarneembare-heelal “bevindt zich toen / bevond zich nu” slechts binnen de 13,8 miljard lichtjaar afstand. Waarbij we er van uitgaan(waarneming) dat alles nu verder weg is, tot maximaal die 50 E9 ly. En daarbuiten zijn nog zaken die wel bij ons heelal horen, maar die we nooit (meer) zullen kunnen waarnemen. ]

      Vriendelijk groet, Paul 🙂

Speak Your Mind

*