29 maart 2024

Meer bekend over binnenste van de Velapulsar dankzij z’n vreemde haperingen

Artistieke impressie van het binnenste van een pulsar. Credit: Carl Knox, OzGrav ARC Centre of Excellence for Gravitational Wave Discovery.

Pulsars zijn zeer snel ronddraaiende neutronensterren – zeer compacte objecten van pakweg een zonsmassa in een bolletje van zo’n 20 km doorsnede – die elektromagnetische straling in bundels de ruimte in sturen, waarvan er eentje naar de aarde is gericht. De rotatie van pulsars is zeer constant, maar in 5% van de gevallen vertoont de pulsar af en toe een hapering, een ‘glitch’ zoals dat in het Engels heet. Ze beginnen dan sneller te draaien, hetgeen veroorzaakt wordt doordat delen van de binnenkant van de pulsar naar buiten bewegen. Recent hebben sterrenkundigen de hapering van de bekende Velapulsar bestudeerd, die op 1000 lichtjaar afstand staat in het zuidelijke sterrenbeeld Zeil, en daaruit blijkt de hapering vreemder te zijn dan eerst gedacht. De Velapulsar is een favoriete pulsar, want z’n hapering is heel periodiek, die treedt om de drie jaar op. Bij de laatste hapering, die in 2016 optrad, zagen Greg Ashton (Monash School of Physics and Astronomy) en z’n team dat er kort vóór de hapering met de versnelling eerst een vertraging in de rotatie plaatsvond. Vervolgens bleek de voorspelde versnelling nóg sneller te verlopen dan verwacht. Op grond van de waarnemingen denken Ashton en z’n collega’s dat ze meer kunnen zeggen over het binnenste van pulsars. Ze denken dat die uit drie componenten bestaat. Een van deze componenten, een soep van superfluïde neutronen in de binnenste laag van de korst, beweegt eerst naar buiten en raakt de stijve buitenste korst van de ster, waardoor deze omhoog komt. Nu blijkt dat er nog een tweede superfluïde soep is, die vanuit de kern komt, die de eerste soep inhaalt, waardoor de rotatie van de pulsar weer vertraagt. In Nature Astronomy verscheen dit vakartikel over het onderzoek aan de haperingen van de Velapulsar. Bron: Eurekalert.

Share

Comments

  1. Onze zon ‘au grand complet’ samengeperst binnen een afstand van 20 kilometer. Of zeg ik maar wat ? Ik geloof er rotsvast in dat dit totaal onmogelijk is. En zelfs veel vaster dan dat ‘rotsje ?’ van 20 kilometer.

    • Jazeker, maximaal 1,4 zonsmassa gepropt in een bolletje zo groot als de diameter van Amsterdam. Dat ze bestaan is al aangetoond. En waarom zou dat volgens jou niet kunnen bestaan?

      • Robert Heijd zegt

        1,4 is de Chandrasekhar-, niet de Oppenheimer-Volkofflimiet :p. Krijg toch zo’n zin in soep vanavond…

        • Je hebt gelijk, die 1,4 zonsmassa is de limiet van Chandrasekhar, de bovengrens van witte dwergen. De Oppenheimer-Volkoff limiet, ook wel de Tolman-Oppenheimer-Volkoff (TOV) limiet genoemd, is 2,17 zonsmassa. Da’s de bovengrens van pulsars en neutronensterren. Nóg meer massa dus gepropt in dat kleine bolletje. Wat ga je vanavond eten, neutronensoep?

Speak Your Mind

*