29 maart 2024

Voor het eerst een komeet-achtige planetoïde gezien die van kleur verandert

Nee, geen komeet. Het is planetoïde 6478 Gault, zoals waargenomen door de NASA/ESA Hubble Space Telescope, Credit: MIT, NASA, ESA, K. Meech and J. Kleyna, O. Hainaut.

Vorig jaar december werd door sterrenkundigen een planetoïde ontdekt met twee staarten, 6478 Gault genaamd. Hé, da’s al vreemd, een planetoïde met een staart. Normaal hebben kometen staarten, planetoïden niet. Maar 6478 Gault is een zeldzame actieve planetoïde, deel uitmakend van de planetoïdelgordel tussen Mars en Jupiter, eentje die kennelijk voorzien is van maar liefst twee staarten. En da’s niet alles, want waarnemingen laten zien dat ‘ie ook nog eens van kleur is verschoten, in het nabije-infrarood is z’n kleur van rood naar blauw gegaan. Men denkt dat dit komt omdat de planetoïde aan het uiteenvallen is en hij z’n rode stoflaag op z’n oppervlak aan het uitstoten is, waardoor de dieper gelegen verse, blauwere lagen tevoorschijn komen. De waarnemingen laten zien dat 6478 Gault duidelijk rotsachtig is, hetgeen ‘m duidelijk onderscheid van kometen, die meer vuile sneeuwballen zijn.

Het YORP-effect. Credit: A.Ivantsov

6478 Gault was al ontdekt in 1988 – hij was genoemd naar de planetair geoloog Donald Gault. Maar toen had ‘ie nog geen staart en leek ’t een gewone planetoïde te zijn, zonder staart. Hij was zo’n 4 km in doorsnede en stond 344 miljoen km van de zon vandaan, in het binnenste deel van de planetoïdengordel.

De baan van 6478 Gault. Credit: NASA.

Recente waarnemingen met NASA’s Infrared Telescope Facility (IRTF) op Mauna Kea op Hawaï laten zien dat het oppervlak van 6478 Gault vooral bedekt is met silicaten, een droog, rotsachtig materiaal – typisch voor planetoïden. Nooit eerder is een planetoïde ontdekt die in zo’n korte tijd (enkele dagen) van kleur veranderde. Heel veel stof hoeft daar niet voor te verdwijnen, want het verschieten van kleur kan al als een laagje van nog geen micrometer dikte de ruimte in verdwijnt. Het zou kunnen dat het verkleuren te maken heeft met een snelle rotatie van de planetoïde, waardoor door centrifugale krachten het stof de ruimte in schiet – vermoedelijk is z’n rotatieperiode iets van twee uur. Het zogeheten YORP effect (Yarkovsky-O’Keefe-Radzievskii-Paddack effect) zou ook nog een rol kunnen spelen, waarbij de rotatie van een planetoïde onder invloed van de zonnewind verandert. Verdere metingen aan de rotatiesnelheid moeten uitwijzen of dit inderdaad het geval is. Bron: MIT.

Share

Comments

  1. Van kleur veranderd ? Van groen ? Naar ? Beschamend rood ? Omdat ze ontdekt is ?

Laat een antwoord achter aan Etienne Reactie annuleren

*