28 maart 2024

NuSTAR signaleert ultra heldere röntgenstraal in Vuurwerkstelsel NGC 6946

NGC 6946, beter bekend als het Vuurwerk sterrenstelsel, heeft zijn naam zeker recentelijk waargemaakt. In een reeks waarnemingen werd een extreem heldere gloed van röntgenstralen gezien die binnen enkele weken verscheen en verdween. In een nieuwe studie speculeren NASA-wetenschappers over wat het vreemde signaal had kunnen veroorzaken.

Compositie NGC 6946 toont zichtbaar licht van sterren, X-ray data in blauw-groen. Met observatie van supernova (blauwe vlek, rechtsboven), hebben astronomen een nieuw X-ray signaal waargenomen (groene vlek, linksonder) welk verscheen en verdween binnen enkele weken. NASA/ JPL-Caltech

De puzzel begon toen NASA’s NuSTAR X-ray telescoop werd getraind op NGC 6946 om een van de supernovae te observeren die het Vuurwerk sterrenstelsel zijn bijnaam geeft. Op het eerste gezicht was die supernova de sterattractie, die helderder scheen dan al het andere in zicht. In de bovenstaande afbeelding kan het worden gezien als een blauw-groene vlek rechtsboven. Maar toen NuSTAR 10 dagen later weer naar het gebied keek, werd de supernova a.h.w. overschaduwd Een ander röntgensignaal was helder geworden, zichtbaar in de afbeelding als de grote groene vlek links onderaan. Dit verschijnsel binnen een kort tijdsbestek was op zichzelf al ongebruikelijk, maar het mysterie werd groter toen een ander NASA X-ray observatorium, Chandra, de Melkweg nog 10 dagen later observeerde. Het signaal was verdwenen.

“Tien dagen is echt een korte tijd om zo’n helder object te laten verschijnen”, zegt Hannah Earnshaw, hoofdauteur van de studie. “Meestal zien we met NuSTAR meer geleidelijke veranderingen in de tijd, en we observeren niet vaak meerdere keren snel achter elkaar. In dit geval hadden we het geluk dat een bron extreem snel veranderde, wat erg verrassend is.” Het signaal werd ULX-4 genoemd, voor ultralichte röntgenbronnen. Zoals de naam al doet vermoeden, is dit de vierde ULX die in deze Melkweg is gedetecteerd, maar door de beknoptheid is dit de vreemdste. Normaal gaan ULX’s veel langer mee, dus wat kan het zijn? Hoewel het signaal heel erg op een supernova in röntgenstralen lijkt, gaf het geen licht in het zichtbare spectrum af, waardoor die uitleg effectief werd uitgesloten.

Het is mogelijk dat een kleine ster snel werd vernietigd door een zwart gat, maar dit zou vrij zeldzaam zijn. Een andere mogelijkheid dat geopperd werd is dat ULX-4 van een zeer specifiek type neutronenster kwam. Als een van deze kleine, dichte sterren toevallig heel snel ronddraaide, zou het magnetische veld dat het produceerde, kunnen werken als een barrière die voorkomt dat nabijgelegen materiaal in de ster valt. Dit zou het object meestal in röntgenstralen dimmen – behalve gedurende korte periodes waarin die barrière wankelt. Gedurende deze tijden kan materiaal het oppervlak bereiken en opwarmen, waardoor röntgensignalen met een korte levensduur worden geproduceerd die kunnen lijken op de gedetecteerde signalen. Er is een manier om deze hypothese te testen. Als de magnetische barrière eenmaal heeft gewankeld, moet dit op een gegeven moment zich herhalen, astronomen kunnen de plek in de gaten blijven houden voor toekomstige flikkeringen. Bron; NASA/JPL-Caltech

*The Astrophysical Journal, augustus 2019, ‘A Broadband Look at the Old and New ULXs of NGC 6946’ Hannah P. Earnshaw e.a.
Share

Speak Your Mind

*