De protocluster van twaalf sterrenstelsels in het vroege heelal. Credit: NAOJ/Harikane et al
Een internationaal team van sterrenkundigen heeft gebruikmakend van de grote telescopen van Subaru, Keck en Gemini – allemaal gelegen op Hawaï – een groepje van twaalf sterrenstelsels ontdekt in het sterrenbeeld Walvis (Cetus), dat al 13 miljard jaar geleden bestond. Dat betekent dat dit groepje al 800 miljoen jaar na de oerknal bestond, toen het heelal nog maar 6% van z’n huidige leeftijd had. Dit betekent dat het op dit moment het vroegst bekende protocluster van sterrenstelsels is – protoclusters zijn de voorlopers van de hedendaagse clusters van sterrenstelsels, die uit wel duizenden sterrenstelsels kunnen bestaan, allemaal gravitationeel verbonden aan elkaar. Eén van de twaalf stelsels is de enorme Lyman-Alpha gaswolk Himiko, die al tien jaar geleden werd ontdekt, genoemd naar een legendarische Japanse koningin. De protocluster wordt daarom het ‘Hof van de Koningin’ genoemd, the Queens Court – catalogusnaam z66OD. Het vreemde is dat Himiko, als grootste van de twaalf stelsels, niet in het midden van de cluster ligt, maar juist aan de rand. In die zin is er ook wel een gelijkenis met die Japanse koningin, die ook ver weg gelegen van haar onderdanen woonde.
Driedimensionale kaart van sterrenstelsels die met de drie telescopen zijn bestudeerd. De rode pijl wijst naar de nu ontdekte protocluster. Credit: NAOJ/Harikane et al.
De vorige recordhouder protocluster qua leeftijd was de Subaru Deep Field (SDF) in het sterrenbeeld Haar van Berenice (Coma Berenice), die 100 miljoen jaar dichterbij de aarde staat. Het Hof van de Koningin blijkt een enorme productiesnelheid van sterren te hebben, wel vijf keer hoger dan in andere sterrenstelsels van dezelfde massa in het vroege heelal. Op 30 september zal dit vakartikel verschijnen in The Astrophysical Journal over de ontdekking van dit protocluster. Bron: Subaru.
