Heet gas van het kosmische web van filamenten bij protocluster in vroege heelal waargenomen

Impressie van filamenten van het kosmische web, afkomstig uit de C-EAGLE simulatie. Credit: Joshua Borrow using C-EAGLE.

Een internationaal team van sterrenkundigen is erin geslaagd voor het eerst heet gas van het kosmische web van filamenten bij een protocluster in het vroege heelal waar te nemen. Het gaat om de zware protocluster SSA22, gelegen op 12 miljard lichtjaar afstand in de richting van het sterrenbeeld Waterman (Aquarius). Dat protocluster – voorloper in het vroege heelal van de hedendaagse clusters van sterrenstelsels – is bestudeerd met de Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) van ESO Very Large Telescope (VLT) in Chili en de Suprime-Cam van de Subaru Telescoop op Hawaï. Ook is gebruik gemaakt van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), ook in Chili. Met deze batterij een grote instrumenten was het team, dat onder leiding stond van Hideki Umehata (RIKEN Cluster for Pioneering Research and the University of Tokyo) in staat om lange slierten van heet gas van wel drie miljoen lichtjaar lengte waar te nemen, de zogeheten Lyman-Alpha straling van ijl neutraal waterstofgas dat tussen de sterrenstelsels van SSA22 stroomt. Die sterrenstelsels zef hebben een hoge mate van stervorming, waarbij hun centrale actieve superzware zwart gat een belangrijke stimulerende rol speelt.

Het hete gas van de filamenten in beeld gebracht door Subaru (L) en ALMA (R). Credit: RIKEN.

Sterrenkundigen denken dat ons heelal een soort van ‘geraamte’ heeft van zeer grote filamenten van gewone én donkere materie, die de basis vormen van de grote structuren in het heelal, de clusters en superclusters van sterrenstelsels. Het is niet voor het eerst dat dat ‘kosmische web’, zoals het wordt genoemd, is waargenomen, maar eerder betrof het losse, kortere delen van dat web (zie de video hieronder voor een indruk van dat kosmische web).

Nu is dat het gloeiendhete gas tússen de sterrenstelsels van het protocluster in de volle lengte. Men denkt dat het gas door de zwaartekracht naar de sterrenstelsels toevalt en daar de stervorming en de activiteit van het superzware zwarte gat voedt. Hier is het vakartikel over de waarnemingen, op 3 oktober verschenen in Science. Bron: Subaru.

Gerelateerde Astroblogs:

Eerste directe opname van een zwart gat dat een krachtige jet uitstoot Kosmisch filament in beeld gebracht, dit keer zonder quasar als ‘straatlantaarn’ Astronomen ontdekken voor het eerst schijf rond ster in ander sterrenstelsel