Nou weten we waarom neutrino IC170922A van blazar TXS 0506+056 zo energierijk was

Vorig jaar juli werd bekendgemaakt dat sterrenkundigen erin geslaagd waren om vanuit één bron aan de hemel, de ‘blazar’ genaamd TXS 0506+056, zowel energierijke fotonen als neutrino’s waar te nemen, een knap staaltje van multi-messenger sterrenkunde. De waarneming werd gedaan op 22 september 2017 en hij werd gedaan door de Fermi satelliet, die de fotonen van de gammastraling ervan zag, als de IceCube detector op de Zuidpool, die één zeer energierijk neutrino ervan zag (als ‘event IC170922A‘). De neutrino die door IceCube werd waargenomen had een enorme hoeveelheid energie, 290 biljoen eV (290 TeV), da’s 45 keer meer dan de hoogste energie die gehaald wordt in de Large Hadron Collider, ‘s werelds grootste deeltjesversneller. Lees deze, deze en deze Astroblogs daarover, zodat je weer helemaal bij bent.

De vraag was voor meer dan een jaar: hoe kwam dat ‘EHE-neutrino’ (Extremely high energy neutrino) aan zo’n enorme energie? Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van Silke Britzen (Max Planck Institute for Radio Astronomy in Bonn) heeft dat nu vermoedelijk ontdekt. Het blijkt dat IceCube-170922A het resultaat is van botsingen van twee jets of straalstromen vlakbij het superzware zwarte gat in het centrum van TXS 0506+056, een sterrenstelsel iets ten westen van de ster Bellatrix in het sterrenbeeld Orion op 3,7 miljard lichtjaar afstand. Uit de archieven van waarnemingen kon men zien dat de blazar eerder ook al actief was en dat ‘ie tussen september 2014 en maart 2015 ook al neutrino’s uitspuwde. Van andere blazars is ook bekend dat die energierijk materiaal in de vorm van jets uitspuwen, bundels van zeer heet plasma, maar bij geen ervan heeft men neutrino’s waargenomen.

Waarom dan wel vanuit TXS 0506+056 en dan gelijk zo’n energierijke? Het lijkt er op dat twee van die jets, eentje van een eerdere uitbarsting van materiaal, met elkaar in botsing zijn gekomen (jet 1 en 2 in de afbeelding hierboven) en dat daardoor IC170922A is ontstaan. Mogelijk dat er in het centrum van TXS 0506+056 niet één superzwaar zwart gat is, maar dat er nog eentje huist en dat hun jets elkaar gekruist hebben. Hier het vakartikel over de waarnemingen aan de blazar en z’n EHE-neutrino, op 2 oktober gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics. Bron: Max Planck Instituut.