Peebles, Mayor en Queloz. Credit: Nobel Media.
Vandaag is bekend geworden dat de Nobelprijs voor de Natuurwetenschappen 2019 naar drie sterrenkundigen gaat, te weten de Canadese Amerikaan James (‘Jim’) Peebles voor z’n theoretische ontdekkingen over het ontstaan van het heelal en de Zwitsers Michel Mayor en Didier Queloz voor hun ontdekking van de eerste exoplaneet om een andere ster dan de zon, de Jupiterachtige planeet Pegasus 51b, die ze in 1995 ontdekten. Volgens het Zweedse Nobelcomité heeft het drietal “onze blik op het heelal getransformeerd.” Peebles onderzocht de evolutie van ons heelal na de oerknal. Al in 1964 schreef hij samen met anderen een artikel over de kosmische microgolf-achtergrondstraling, het restant van die hete oerknal. Korte tijd later werd die straling ook daadwerkelijk ontdekt. In 2014 heb ik voor de Astroblogs in Amsterdam een interview met Jim Peebles mogen doen, eentje waar ik nog fijne herinneringen aan beleef. Deze toekenning van vandaag betekent dat ik voor de Astroblogs inmiddels al drie Nobelprijswinnaars heb mogen spreken, Joe Taylor (die als eerste op indirecte wijze het bestaan van zwaartekrachtgolven aantoonde), Brian Schmidt (die dankzij supernovae ontdekte dat het heelal versneld uitdijt) en nu dan dus Jim Peebles.
Peebles krijgt de helft van het bedrag dat staat voor de Nobelprijs, Mayor en Queloz krijgen ieder een kwart. De Zwitsers ontdekten in 1995 als eerste een exoplaneet, Pegasus 51b die zich verried doordat de planeet door z’n zwaartekracht ervoor zorgde dat de ster iets heen en weer schommelde, hetgeen men kon meten dankzij Dopplerverschuiving van het licht van de ster. Na Pegasus 51b werden meer dan vierduizend exoplaneten ontdekt, waarvan de meeste ontdekt werden met de Amerikaanse Kepler ruimtetelescoop (die inmiddels gestopt is met werken). Bron: Nobelprijs.
