Grote finale #ExoplaneetZoektNaam: Nederland kiest uit vijf namen

De Nederlandse zoektocht naar een naam voor exoplaneet HAT-P-6 b en de ster waar hij omheen draait (HAT-P-6) gaat vandaag de tweede fase in. Tot en met eind oktober kan iedereen stemmen op de shortlist van vijf setjes namen die het Nationaal Comité heeft geselecteerd uit meer dan 6000 inzendingen.

Dit zijn de namen, voor resp. planeet en ster:

* Brandaris – Vuurduin
* Cruquius – Leeghwater
* Exomna – Hurstrga
* Nachtwacht – Sterrennacht
* Nijntje – Moederpluis

Stemmen kan op www.astronomie.nl/exoplaneetzoektnaam

Toelichting

• Brandaris – Vuurduin
  Brandaris is de oudste vuurtoren van Nederland en staat op het Waddeneiland Terschelling. Vuurduin is de vuurtoren van Vlieland. Vuurtorens zijn bakens voor zeelui, net zoals de sterren dat altijd zijn geweest. Brandaris en Vuurduin zijn twee van de tientallen vuurtorens die Nederland rijk is. Het Waddengebied is bovendien het donkerste gebied van Nederland, en populair bij liefhebbers van het nachtelijk duister.

• Cruquius – Leeghwater
  Jan Adriaanszoon Leeghwater (1575-1650) en Nicolaus Samuelis Cruquius (1678 -1754) waren belangrijke pioniers in de strijd van Nederland tegen het water. De waterbouwkundigen waren de eersten die plannen maakten voor de droogmaking van de Haarlemmermeer. Cruquius was ook cartograaf en astronoom en wordt beschouwd als een van de grondleggers van de meteorologie. Leeghwater was ook molenmaker. Koning Willem I besloot in 1836 de Haarlemmermeer droog te leggen omdat Amsterdam en Leiden dreigden te overstromen.

• Exomna – Hurstrga
  Exomna en Hurstrga zijn twee inheemse (mogelijk Keltische of Germaanse) godinnen uit de 2e-/3e-eeuw, wier namen voorkomen op altaarstenen. Het altaar dat aan Hurstrga is gewijd, is in 1955 bij Kapel-Avezaath gevonden. De naam van de – waarschijnlijk Keltische – godin Exomna komt voor op een altaar dat in 1960 is opgehaald uit de Maas bij Alem. Over de godinnen is weinig bekend. De altaarsteen van Exomna bevindt zich in het Rijksmuseum voor Oudheden, Leiden, die van Hurstrga in Museum Het Valkhof, Nijmegen. Het is een traditie om planeten te vernoemen naar goden.

• Nachtwacht – Sterrennacht
  De Nachtwacht en de Sterrennacht zijn wereldberoemde schilderijen van de Nederlandse grootmeesters Rembrandt en Van Gogh. De Nachtwacht is een schuttersstuk van Rembrandt van Rijn (1606-1669), dat in 1642 gereed kwam, en behoort tot de collectie van het Rijksmuseum in Amsterdam. Vincent Willem van Gogh (1853-1890) schilderde de Sterrennacht in 1889 in Zuid-Frankrijk. Dit schilderij behoort tot de permanente collectie van het Museum of Modern Art in New York, VS.

• Nijntje – Moederpluis
  Nijntje, ook wel Nijntje pluis genoemd, is een iconisch figuurtje binnen de hedendaagse Nederlandse populaire cultuur. Moeder pluis is de moeder van Nijntje. Het eerste boekje van Nijntjes geestelijk vader Dick Bruna verscheen in 1955. De ruim 30 deeltjes die zijn verschenen werden wereldwijd een succes en zijn in meer dan 50 talen vertaald. Omdat ‘Nijntje’ niet zo goed uit te spreken is in andere talen, gaat Nijntje in het buitenland door het leven als ‘Miffy’.

IAU
‘Exoplaneet zoekt naam’ is de Nederlandse campagne van het wereldwijde project ‘IAU100 NameExoWorlds’. De Internationale Astronomische Unie (IAU) viert dit jaar zijn honderdste verjaardag en heeft alle landen een exoplaneet toegewezen voor vernoeming. (1)

Procedure
De Nederlandse competitie bestaat uit twee ronden. In de eerste ronde kon het publiek een voordracht doen. Er zijn in totaal 6100 suggesties ingestuurd. De tweede ronde is de stemronde, die maandag 14 oktober 2019 van start gaat. De vijf namenparen zijn uit de 6100 inzendingen geselecteerd door het Nationaal Comité van astronomen en andere experts. (2) Het setje namen (voor ster en planeet) dat eind oktober de meeste stemmen heeft behaald, wordt aangemeld bij de IAU. De resultaten van de wereldwijde verkiezingen worden medio december 2019 bekendgemaakt. De gekozen namen worden vanaf dat moment parallel aan de bestaande wetenschappelijke namen gebruikt.

HAT-P-6
Nederland heeft de ster HAT-P-6 en de exoplaneet HAT-P-6 b gekregen. De ster is een geelwitte dwergster en staat op 905 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Andromeda. De planeet is een zogeheten ‘hete Jupiter’. Bijzonder aan de planeet is dat hij in een retrograde baan draait.

Exoplaneten
Astronomen hebben de afgelopen decennia duizenden planeten en planeetstelsels ontdekt rond nabije sterren. Sommige planeten zijn klein en rotsachtig zoals onze aarde; andere lijken meer op gasreuzen als Jupiter. Om de meeste sterren cirkelen planeten. Alleen al het enorme aantal sterren en planeten en de aanwezigheid van prebiotische materialen, maakt het bestaan van leven elders in het heelal waarschijnlijk. Afgelopen dinsdag werd de Nobelprijs voor de Natuurkunde toegekend aan onder anderen de ontdekkers van de eerste exoplaneet. Bron: Astronomie.nl.