19 maart 2024

Sterrenkundigen hebben gammaflits met de hoogste energie ooit gemeten waargenomen

Impressie van een gammaflitser. Credit: ESA/Hubble, M. Kornmesser

Op 14 januari 2019 werd door sterrenkundigen (waaronder Andrew Levan, Radboud Universiteit) een gammaflits waargenomen met de hoogste energie die ooit bij zo’n object is waargenomen. Gammaflitsen of gamma-ray bursts (GRB’s) zijn heftige uitbarsting van hoogenergetische gammastraling, die in twee klassen gebeuren, de korte gammaflitsen (duur enkele milliseconden) en delange gammaflitsen (duur > 2 s tot enkele minuten). GRB 190114C, zoals ‘ie wordt genoemd, was er eentje van de lange categorie. Hij werd voor ’t eerst gedetecteerd door NASA’s Swift-BAT en Fermi ruimtetelescopen, 50 seconden later gevolgd door de Major Atmospheric Gamma Imaging Cherenkov (MAGIC) telescopen op aarde, korte tijd later weer gevolgd door meer dan twintig (!) instrumenten op aarde en in de ruimte, zoals NuSTAR, XMM-Newton en Hubble. Van GRB 190114C werden fotonen waargenomen die een energie hadden van maar liefst Tera electronvolt (TeV), da’s een biljoen keer meer energie dan fotonen van zichtbaar licht – een recordwaarde voor de energie van gammaflitsen. In de nagloed van de flits kon men met MAGIC meten dat GRB 190114C honderd keer helderder was dan de Krabnevel (M1), de helderste bron van gammastraling in ons eigen Melkwegstelsel, het restant van de supernova die in 1054 verscheen. GRB 190114C verscheen in een sterrenstelsel op ongeveer 5 miljard lichtjaar afstand, op de foto hieronder te zien.

Het sterrenstelsel waarin GRB 190114C verscheen. Credit:NASA, ESA, A. de Ugarte Postigo and A. J. Levan

Lange gammaflitsen komen door de ineenstorting van een zware ster (hypernova-explosies). In het geval van GRB 190114C denkt men dat ‘ie plaatsvond in een zeer dichte omgeving, gelegen op 800 lichtjaar van het centrum van het sterrenstelsel. Het stelsel is in sterke interactie met een ander sterrenstelsel, zoals op de foto te zien is, en wellicht heeft dat ook bijgedragen aan de sterkte van de gammaflits. De uitbarsting moet zo heftig zijn geweest dat de materie met snelheden van maar liefst 99,999% van de lichtsnelheid werd uitgespuwd. Hieronder de twee artikelen die over de waarnemingen aan GRB 190114C zijn gedaan:

Hieronder een video over GRB 190114C.

Bron: Hubble + Max Planck Instituut

Share

Comments

  1. I wait for a Gamma burst with velocitie higher than light velocity as the proven muons from Cern to San Grasso, proven in november 2011. All the jibba dabba to protect some theory 1 day after this proclamation is only jibba dabba of persons in my group GFWP: Gesellschaft Zur Wissenschaftlicher Physic who promissed to each other to attack this velocity limit and not to defend it!

  2. Haha. Dat waren geen muonen maar neutrino’s, ze gingen niet sneller dan c toen de fouten uit de opstelling verwijderd waren, en als je wacht op een GRB die sneller gaat dan het licht wacht je in essentie op fotonen die sneller gaan dan fotonen.

    En waarom je in steenkolenengels schrijft ontgaat me.

Speak Your Mind

*