Een wetenschapsteam van NASA’s JPL, de Hampton Universiteit en ruimte-instituten uit San Diego en Colorado heeft onderzoek gedaan naar de grote Mars stofstormen. De planeetwijde stofstorm die Mars in 2018 teisterde en die de Opportunity-rover van NASA fataal werd, blijkt nieuwe inzichten te geven in het Marsweer en hoe het komt dat Mars zijn atmosfeer miljarden jaren geleden verloren heeft. Met gegevens van de Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) heeft men gekeken naar stoftorens die door de stormen gevormd worden. Op Mars doen zich ruwweg eens in de tien jaar gigantische stofstormen voor die de planeet volledig kunnen bedekken. Deze stormen werden voor het eerst gezien door aardgebonden telescopen en bevestigd toen NASA’s Mariner 9-sonde Mars bereikte, deze kwam in 1972 in een baan om Mars. Op foto’s verzonden door de Mariner trof men vervolgens een enigszins vage, grijsbruine planeet aan.
De geelwitte vlek links van het midden is een stoftoren op Mars credits; NASA /JPL / MSSS
Het jaar 2018 was echter een mijlpaal, want toen de grote Mars* storm zich voordeed, was er een vloot van ruimtesondes in een baan om Mars en instrumenten op het Mars oppervlak aanwezig om zijn levenscyclus vast te leggen. De MRO was vooral waardevol omdat de Mars Climate Sounder en Mars Context Imager (MARCI) wetenschappers in staat stelde om diep in de structuur van de storm te turen. Een van de dingen die ontdekt werd volgens NASA was dat de planeet bestrijkende stormen stoftorens genereren – geconcentreerde stofkolommen die worden veroorzaakt door zonlicht dat stofdeeltjes opwarmt die hoog in de atmosfeer opstijgen in grote, massieve, kolkende wolken. Hoewel ze onder normale omstandigheden kunnen voorkomen, lijken de stofstormen ze in grote aantallen te produceren. Elk kan zo breed zijn als de staat Nevada, 519 km, wanneer ze hoogten van om en nabij 80 km bereiken, en wanneer ze vervallen vormen ze een stoflaag op ongeveer 35 km boven het oppervlak dat breder is dan de VS.
Deze torens zijn van bijzonder belang omdat ze een manier kunnen zijn waarop Mars zijn atmosfeer in het oude verleden verloor. Dit komt omdat de stoftorens verrassend lang meegaan en ook groot zijn. Sommige duurden zelfs tot 3 ½ week. Als het oude Mars vergelijkbare torens had, dan had het stof waterdamp mee kunnen dragen naar de rand van de ruimte, waar zonnestraling ervoor zou zorgen dat de watermoleculen uiteenvallen in waterstof- en zuurstofatomen en ontsnappen in de ruimte. “Planeet bestrijkende stofstormen zijn echt ongebruikelijk”, zegt wetenschapper Mars Climate Sounder David Kass van JPL en deel uitmakend van het team wetenschappers dat het onderzoek uitvoerde**. “We hebben zoiets niet op aarde, waar het weer van de gehele planeet gedurende enkele maanden compleet verandert.” Bronnen: New Atlas / NASA
**Journal of Atmospheric Science; An observational Overview of Dusty Deep Convection in Martian Dust Storms, Nicholas Heavens, David Kass, e.a. https://journals.ametsoc.org/doi/full/10.1175/JAS-D-19-0042.1
