29 maart 2024

Zeer zwaar stellair zwart gat in het Melkwegstelsel ontdekt

Impressie van het systeem van LB-1. Credit: YU Jingchuan, Beijing Planetarium, 2019.

Sterrenkundigen schatten het aantal zwarte gaten in ons Melkwegstelsel op zo’n 100 miljoen. Allemaal ‘stellaire’ zwarte gaten, ontstaan doordat zware sterren aan het einde van hun leven in een supernova-explosie hun buitenlagen wegblazen en hun kern implodeert tot zwart gat. Eén uitzondering op die grote schare van stellaire zwarte gaten: het superzware zwarte gat Sagittarius A* in het centrum van de Melkweg, die ruim vier miljoen keer zo zwaar als de zon is en die een hele andere ontstaansgeschiedenis heeft. Van de stellaire zwarte gaten die de sterrenkundigen kennen is de zwaarste 20 keer zo zwaar als de zon en bijna al die zwarte gaten kennen we omdat ze röntgenstraling uitzenden, omdat er vanuit een stellaire compagnon dichtbij hen materie naar het zwarte gat stroomt en die materie in een hete accretieschijf terechtkomt. Maar nu is daar door een Chinees team van sterrenkundigen onder leiding van Prof. Liu Jifeng (National Astronomical Observatory of China) een vreemde eend in de bijt gevonden: een stellair zwart gat dat met een massa van 69 (± 12) zonsmassa véél zwaarder is dan z’n soortgenoten. Het zwarte gat maakt samen met een blauwe subreus van spectraaltype B, die acht keer zo zwaar als de zon is, deel uit van het systeem genaamd LB-1. Met het LAMOST-instrument (Large Aperture Multi-Object Spectroscopic Telescope) in China heeft men LB-1 bestudeerd en daarmee was men in staat om de radiële snelheid (RV) van het systeem te meten, het heen en weer bewegen als gevolg van het aan elkaar trekken door de zwaartekracht (zie de grafiek hieronder met de meetresultaten).

Credit: LIU Jifeng et al / NAOC.

De ster en het zwarte gat blijken in 79 dagen om hun gemeenschappelijke zwaartepunt te draaien, 15.000 lichtjaar van ons vandaan. Er stroomt in LB-1 géén materie van de ster naar het zwarte gat en dat zorgt er voor dat er géén emissie van röntgenstraling is. Het zwarte gat is dan ook ontdekt dankzij die schommeling in z’n baan, niet vanwege de röntgenstraling en ook niet vanwege de zwaartekrachtsgolven die ‘ie uitstraalt – die zijn te zwak voor LIGO en Virgo. De vraag is hoe dit zeer zware stellaire zwarte gat is ontstaan. Men vermoedt dat het oorspronkelijk een systeem was met één ster en twee zwarte gaten en dat die twee zwarte gaten samengesmolten zijn tot één. Hier het vakartikel over het zwarte gat, deze week verschenen in Nature. Bron: Eurekalert + Francis Naukas.

Share

Comments

  1. Interessant lijkt: “Men vermoedt dat het oorspronkelijk een systeem was met één ster en twee zwarte gaten en dat die twee zwarte gaten samengesmolten zijn tot één”
    Vooral omdat het een ondersteuning kan zijn voor de theorie dat zulke zware zwarte gaten al reeds in de big bang zijn gecreeert als basis voor een primary Herbig Haro ( dual hotspot) systeem met ster formatie in het centrum

Laat een antwoord achter aan Leo Vuyk Reactie annuleren

*