29 maart 2024

ESO-telescoop maakt verbluffende opname van Melkwegcentrum en ontdekt oude ‘starburst’

HAWK-I-opname van het centrale deel van de Melkweg. Credit:
ESO/Nogueras-Lara et al.

ESO’s Very Large Telescope (VLT) heeft het centrale deel van de Melkweg met spectaculaire resolutie waargenomen en nieuwe details ontdekt over de geschiedenis van de stergeboorte in ons sterrenstelsel. Dankzij de nieuwe waarnemingen hebben astronomen bewijs gevonden voor een ingrijpende gebeurtenis in het bestaan van de Melkweg: een geboortegolf van sterren die zo hevig was dat hij meer dan honderdduizend supernova-explosies teweegbracht.

‘Onze unieke verkenning van een groot deel van het galactisch centrum heeft ons een gedetailleerd beeld gegeven van het stervormingsproces in dit deel van de Melkweg’, zegt Rainer Schödel van het Instituut voor Astrofysica van Andalusië in Granada, Spanje, die leiding gaf aan de waarnemingen. ‘Anders dan wat tot nu toe werd aangenomen, hebben we vastgesteld dat de vorming van sterren geen continu proces is geweest’, voegt Francisco Nogueras-Lara, leider van twee nieuwe onderzoeken van het centrale deel van de Melkweg die bij hetzelfde instituut heeft gewerkt, daaraan toe.

Bij het onderzoek, waarvan de resultaten vandaag in Nature Astronomy zijn gepubliceerd, heeft het team ontdekt dat ongeveer 80 procent van de sterren in het centrale deel van de Melkweg zijn gevormd in de begintijd van ons sterrenstelsel, tussen acht en 13,5 miljard jaar geleden. Na deze vroege stervormingsperiode werden gedurende ongeveer 6 miljard jaar maar heel weinig sterren geboren. Een intense uitbarsting van stervorming – een zogeheten starburst – maakte daar circa een miljard jaar geleden een einde aan. Binnen een periode van nog geen 100 miljoen jaar werden in dit centrale gebied talrijke sterren geboren met een gezamenlijke massa van misschien wel enkele tientallen miljoenen zonnen.

Details van de HAWK-I-opname van het centrale deel van de Melkweg. Credit:
ESO/Nogueras-Lara et al.

‘De omstandigheden in het onderzochte gebied moeten destijds vergelijkbaar zijn geweest met die in ‘starburststelsels’, die jaarlijks ongeveer 100 zonsmassa’s aan sterren produceren’, zegt Nogueras-Lara, die inmiddels werkzaam is voor het Max-Planck-Institut für Astronomie in Heidelberg, Duitsland.

‘Deze enorme opleving, die in meer dan honderdduizend supernova’s moet hebben geresulteerd, was waarschijnlijk een van de meest energieke gebeurtenissen in de geschiedenis van de Melkweg’, voegt hij daaraan toe. Tijdens een starburst ontstaan veel zware sterren, die een aanzienlijk kortere levensduur hebben dan hun lichtere soortgenoten. Ze sluiten hun bestaan af met een hevige supernova-explosie.

Positie van het Melkwegcentrum aan de nachthemel. Credit:
ESO, IAU and Sky & Telescope.

Dit onderzoek was mogelijk dankzij de waarnemingen van het centrale deel van de Melkweg die zijn gedaan met het HAWK-I-instrument van ESO’s Very Large Telescope in de Chileense Atacama-woestijn. Deze infrarood-gevoelige camera keek door het galactische stof heen om ons een opmerkelijk gedetailleerd beeld te geven van het hart van de Melkweg. Deze magnifieke opname is in oktober door Nogueras-Lara en een team van astronomen uit Spanje, de VS, Japan en Duitsland gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics. De foto toont de sterren en gas- en stofwolken in het meest dichtbevolkte deel van Melkweg, waar zich ook een superzwaar zwart gat bevindt, met een resolutie van 0,2 boogseconde. Dat betekent dat de kleinste details die HAWK-I heeft vastgelegd vergelijkbaar zijn met een voetbal in Zürich, gezien vanuit het ESO-hoofdkwartier in München – een afstand van 240 kilometer.

De hier gepresenteerde foto is de eerste die voortkomt uit de GALACTICNUCLEUS-survey. Dit observatieprogramma steunde op het grote beeldveld en de hoge resolutie van het HAWK-I-instrument van ESO’s VLT. Bij de survey zijn meer dan drie miljoen sterren onderzocht, verspreid over een gebied dat op de afstand van het galactisch centrum overeenkomt met 60.000 vierkante lichtjaar (een lichtjaar is ongeveer 9,5 biljoen kilometer). Bron: ESO.

Share

Speak Your Mind

*