Betelgeuze in Orion, aangegeven met een pijl. Credit: Wikipedia / Zwergelstern
Er is iets aan de hand met Betelgeuze (Alpha Orionis), de rode reuzenster in het sterrenbeeld Orion. Sinds oktober is ‘ie namelijk een flink stuk afgenomen in helderheid. Het is al lang bekend (sinds Sir John Herschel in 1836 ’t voor het eerst zag) dat Betelgeuze een veranderlijke ster is, een halfregelmatige veranderlijke met een primaire periode van 420 dagen en daar doorheen periodes van 5-6 jaren en 100-180 dagen. Z’n helderheid kan variëren tussen magnitude 0,2 (dan is hij iets helderder dan Rigel, Beta Orionis, de blauwe superreus, ook in Orion) en 1,3 (dan is hij vergelijkbaar met Bellatrix, Gamma Orionis, óók in Orion te vinden). In oktober was Betelgeuze nog ongeveer 0,5m, maar sinds die tijd is ‘ie flink in helderheid afgenomen en is die helderheid volgens sommige berichten het laagst in vijftig jaar.
Today, I saw that a lot of astronomers/astrophysicists were talking about #Betelgeuse . Indeed, according to many, Betelgeuse luminosity seems to be quite low. Some say it’s extraordinary, others say it happens quite often, but all (secretly or not) hope for a supernova. 1/7
— Victor C. (@chmn_victor) December 22, 2019
[Hier nog een reeks tweets met een update over de helderheid van Betelgeuze]
Betelgeuze is een rode superreus, die ongeveer 640 lichtjaar van de aarde af staat. Hij is ongeveer 20 keer zo zwaar als de zon en z’n straal is ongeveer 900 keer die van de zon. Hij is amper tien miljoen jaar oud, véél jonger dus dan de zon, die 4,5 miljard jaar oud is. Maar da’s ook meteen het bijzondere van Betelgeuze: hij verbrandt z’n helium in de kern en waterstof in de buitenlagen in een zeer hoog tempo en hij stevent dan ook af op een explosief einde als supernova. De veranderlijkheid van Betelgeuze wordt veroorzaakt door z’n atmosfeer, die sterk in omvang kan toenemen en afnemen. Hieronder zie je een foto van het oppervlak van Betelgeuze, gemaakt met de ALMA telescoop in Chili.
Betelgeuze gefotografeer met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Duidelijk is te zien dat ‘ie wat afgeplat is en een enorme heldere vlek heeft. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/E. O’Gorman/P. Kervella
De grote vraag is nu of de plotselinge afname in helderheid een voorbode is van dat explosieve einde, een type II supernova, waarbij de kern implodeert tot neutronenster of zwart gat en de buitenlagen worden weggeblazen. Eigenlijk kan niemand daar iets over zeggen, maar ergens tussen nu en 100.000 jaar is de kans groot dat het gebeurt. Als dat het geval is dan krijgen we een felle schijnwerper aan de hemel te zien, met een geschatte helderheid van -12,4 zou Betelgeuze dan feller dan de Volle Maan zijn en hij zou ook bij daglicht zichtbaar zijn.
De helderheid van Betelgeuze tussen 2007 en 2019. In 2009 had ‘ie ook een minimum, maar minder diep dan nu. Andere minima waren in 1927 en 1941. Credit: AAVSO / Bob King.
Lees hier de details over die cataclysmische kaboem, die we dan gaan meemaken. Mocht dat echt gebeuren dan is dat de eerste supernova in onze eigen Melkweg die we waarnemen sinds 1604. Bron: Astroblogger.
