29 maart 2024

Met hulp van zwaartekrachtlenzen kleinste brokken van donkere materie waargenomen met Hubble

CREDITS:NASA, ESA, A. Nierenberg (JPL), and T. Treu and D. Gilman (UCLA)

Sterrenkundigen zijn erin geslaagd om met behulp van de Hubble ruimtetelescoop de kleinste ‘brokken’ of concentraties van donkere materie in het heelal waar te nemen. De waarnemingen ondersteunen de theorie van koude donkere materie, die stelt dat donkere materie bestaat uit langzaam bewegende deeltjes, die slecht reageren met gewone materie. De donkere materie kan zich groeperen in grote halo’s rondom sterrenstelsels met massa’s die honderden tot duizenden keren zo groot is als de massa van het Melkwegstelsel. Maar nu blijken ook veel kleinere eenheden of brokken van donkere materie te bestaan, die slechts de massa van een groot vliegtuig hebben. Donkere materie zelf is niet zichtbaar, maar de zwaartekrachtseffecten ervan zijn wel zichtbaar, doordat ze sterren en sterrenstelsels beïnvloeden.

CREDITS:NASA, ESA, A. Nierenberg (JPL), and T. Treu and D. Gilman (UCLA)

Een team van sterrenkundigen onder leiding van Anna Nierenberg (NASA’s Jet Propulsion Laboratory in Pasadena, Californië) vond de brokken donkere materie door onderzoek aan acht ver verwijderde quasars, sterrenstelsels met een zeer actief superzwaar zwart gat in hun centrum. Normaal gesproken zou men zelfs met de Hubble ruimtetelescoop details in die quasars niet kunnen zien, maar dankzij het zwaartekrachtlens-effect, waarbij het licht van de quasars afgebogen én versterkt wordt door een tussen de quasar en de aarde liggend sterrenstelsel, was dat wel mogelijk (zie de afbeelding hieronder). Alle acht quasars liggen op ongeveer tien miljard lichtjaar afstand van de aarde en de voorgrondstelsels, die als lens fungeren, liggen op ongeveer twee miljard lichtjaar afstand.

CREDITS:NASA, ESA, A. Nierenberg (JPL), and T. Treu and D. Gilman (UCLA)

Van de quasars kon men straling uitgezonden door zuurstof en neon in de quasars waarnemen en daardoor kon men met Hubble’s Wide Field Camera 3 (WPC3) in infrarood de brokken donkere materie bij de quasars waarnemen, die massa’s hebben tussen 1/10.000e en 1/100.000e van de halo van donkere materie rondom de Melkweg. Dankzij de zwaartekrachtlenzen werden alle acht quasars in vier afzonderlijke beeldjes gesplitst (zie de afbeelding hierboven). Die vier beeldjes, waarvan de vorm, helderheid en locatie worden bepaald door de invloed van donkere materie, werden geanalyseerd en zo vond men de brokken. De resultaten van de waarnemingen werden deze week gepresenteerd op de 235e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Honolulu, Hawaï. Vakartikelen hierover verschijnen in de Montly Notices of the Royal Astronomical Society.

The science paper by D. Gilman et al. (MNRAS)
The science paper by A. Nierenberg et al. (accepted by MNRAS)

Bron: Hubble.

Share

Comments

  1. De vraag blijft: waardoor worden all quasars gesplitst in vier gelijkwaardige spots..

  2. petry van kempen zegt

    Als je het Nasa verhaal volgens mij goed leest wordt de vervorming van de emissielijnen van zuurstof en neon veroorzaakt door donkere materieklompen op de weg tussen de quasars en de aarde maar met name door de klompen in de sterrenstelsels die de zwaartekracht lens vormen. Dat kan ook niet anders want de donkere materie vlak bij de quasar heeft op alle “afbeeldingen” hetzelfde effect.

  3. Leo vuyk zegt

    Imo we see the dark matter result of a cross like DM configuration. Conclusion we observe the galaxy edge on. See: “hubble stream” https://bigbang-entanglement.blogspot.com/2016/11/einstein-cross-quadrupole-effect.html?m=1

Speak Your Mind

*