’t Is bevestigd: Betelgeuze is lichtzwakker omdat ‘ie stof heeft uitgestoten

Waarnemingen met ESO’s VLT aan Betelgeuze. Credit: ESO/M. Montargès et al.

Betelgeuze (Alpha Orionis) is al maanden in het nieuws vanwege z’n sterke afname in de lichtkracht sinds oktober. Sinds een poosje is ‘ie weer lichtsterker geworden, hetgeen al was voorspeld. Voor de afname van de lichtsterkte bestonden twee verklaringen, de ene dat er een enorme convectiecel met heet materiaal van binnenuit aan de oppervlakte was verschenen, die vervolgens afkoelde en weer naar beneden zonk, de andere was dat Betelgeuze veel stof aan het uitbraken was, stof dat zich vervolgens condenseerde rondom de ster en het licht deels verduisterde. Die laatste verklaring blijkt nu de juiste te zijn. Twee sterrenkundigen, Emily Levesque en Philip Massey (University of Washington), hebben op 14 februari j.l. een gedetailleerd spectrum van Betelgeuze gemaakt. Hun doel: de temperatuur van het oppervlak van Betelgeuze meten. Da’s minder makkelijk dan gezegd, want je stopt niet even een thermometer in een ster, die 640 lichtjaar van ons vandaan staat. Zo’n spectrum is een manier om dat te doen, maar bij een heldere ster als Betelgeuze valt dat niet mee – jaja, een gedetailleerd spectrum van een lichtzwakke ster is gemakkelijker dan van een heldere ster!

Het oppervlak van Betelgeuze, waargenomen in 2017 met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array. Wellicht is hierop een convectiecel te zien.  Credit: ALMA/ESO/NAOJ/NRAO/E. O’Gorman/P. Kervella

Toch is dat met behulp van de 4,3-meter Lowell Discovery Telescope gelukt. Levesque en Massey waren in staat het overvloedige licht van Betelgeuze te filteren en er een absorptielijn van moleculen van titanium oxide uit te halen. Uit die lijn waren ze in staat de temperatuur van Betelgeuze’s oppervlak te bepalen: op 14 februari was die gemiddeld 3.325 K. In 2004 – dus ver voor de periode van lichtzwakte – hadden ze dan ook al eens gedaan en toen was de temperatuur maar 50 tot 100 K hoger. Was de lichtzwakte veroorzaakt door een opborrelende convectiecel, dan had de oppervlaktetemperatuur veel lager moeten zijn dan de gemeten 3.325 K. Vandaar dat Levesque en Massey toen zeker wisten dat stof de oorzaak moest zijn van de verduistering van Betelgeuze.  Hieronder hun vakartikel over de waarnemingen aan Betelgeuze:

Emily M. Levesque, Philip Massey. Betelgeuse Just Isn’t That Cool: Effective Temperature Alone Cannot Explain the Recent Dimming of Betelgeuse. arXiv:2002.10463 [astro-ph.SR].

Bron: Eurekalert.

Gerelateerde Astroblogs:

Massieve Ster SN 2023ixf spuwt massa van ongeveer één zon uit vlak voordat hij in een supernova explodeert Op 12 december zal Betelgeuze eventjes verdwijnen, nou ja in Zuid-Europa dan Het ‘parelsnoer’ van supernova 1987A kan verklaard worden door Crow instabiliteiten