29 maart 2024

ALMA ziet gaswolken die verstoord zijn door de jet van een superzwaar zwart gat

ALMA foto van MG J0414+0534, waarop de meerdere beeldjes van het stelsel te zien zijn, veroorzaakt door de zwaartekrachtlens. De straling uitgezonden door stof en geïoniseerd gas is rood, straling van koolmonoxide is groen. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), K. T. Inoue at al.

Sterrenkundigen hebben gebruikmakend van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili ‘verstoorde’ gaswolken waargenomen in een sterrenstelsel dat op maar liefst 11 miljard lichtjaar afstand staat, gaswolken die getroffen zijn door de zeer energetische jet of straalstroom van het zuperzware zwarte gat in het centrum van dat stelsel. Het sterrenstelsel heet MG J0414 + 0534 en het is dankzij een lensstelsel precies tussen MG J0414 + 0534 en de aarde dat we veel details kunnen zien in dat ver verwijderde stelsel. Het lensstelsel zorgt er niet alleen voor dat het beeld van MG J0414 + 0534 in meerdere beeldjes wordt gesplitst, maar ook wordt het licht versterkt. Uit de waarnemingen met ALMA blijkt dat gaswolken in MG J0414 + 0534 die in de baan liggen van de jets met snelheden tot 600 km/s wegvliegen, een duidelijk bewijs dat het gas geraakt is. Bovendien bleek dat de grootte van de getroffen gaswolken en de jets veel kleiner zijn dan de typische grootte van een sterrenstelsel op deze leeftijd. De sterrenkundigen, die onder leiding staan van Kaiki Inoue (Kindai University, Japan), denken dat MG J0414 + 0534 een voorbeeld is van een sterrenstelsel met een jonge fase van zo’n jet. Mogelijk dat de jets nog maar enkele tienduizenden jaren jong zijn.

Zo ziet MG J0414+0534 er uit, gereconstrueerd op basis van de beeldjes van de zwaartekrachtlens.  Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), K. T. Inoue et al.

Dankzij de zwaartekrachtlens konden de onderzoekers details in de verstoorde gaswolken waarnemen die 50 parsec groot zijn, dat is slechts 163 lichtjaren – zeer gedetailleerd voor een stelsel op maar liefst 11 miljard lichtjaar. De sterrenkundigen willen door waarnemingen zoals aan MG J0414 + 0534 nagaan welke interactie er is tussen de jets van het superzware zwarte gat in het centrum en de omgeving van het sterrenstelsel. Hier het vakartikel over de waarnemingen, verschenen in The Astrophysical Journal.

Impressie van MG J0414 + 0534. Het centrale superzware zwarte gat heeft zojuist krachtige stralen uitgezonden die het omringende gas in het gaststelsel verstoren. Krediet: Kindai University

Bron: ALMA.

Share

Speak Your Mind

*