13 december 2024

NGC 4565 & M 44….Boven zo mooi, beneden zo’n zooi!

NGC 4565, de Spoelnevel in Coma Berenices

Gegroet waarde astrobloglezeressen en lezers. Dit wordt dan toch eindelijk mijn allereerste zogenaamde “corona-blogje”….Heb er lang tegenaan lopen hikken want een gestresst gemoed doet mijn schrijflust totaal niet goed. Enne…..dat ligt zeker niet aan het gebrek aan materiaal om over te schrijven, want ik heb me de afgelopen weken waarlijk helemaal de pestpokke lopen te fotograferen.

Het weer is de afgelopen begin van de lente-periode echt zeer astrovriendelijk (geweest) na een paar spectaculair waardeloze wintermaanden. Hoe verwarrend is het toch dat al dat heerlijke astroplezier zo ongeveer synchroon lijkt te lopen met die hopeloze corona-ellende van hedentendage. Nog verwarrender vind ik het feit dat, met dank aan al die coronabeperkingen, het er voor het bedrijven van de edele sport der astrofotografie eigenlijk alleen maar beter op is geworden. Er wordt bijvoorbeeld amper meer gevlogen…dus vliegtuigstrepen zijn zo goed als afwezig…..er wordt niet meer ’s avonds in clubverband gesport en dus geen helverlichte sportvelden….er wordt minder gereden….en ga zo maar door..de menselijke invloed op de (nacht)omgeving is echt duidelijk behoorlijk verminderd…resulterend in een merkbaar schonere nachthemel…

Oh enne….wat dat afschuwelijke social distancing betreft….tja…als er één hobby is die niet echt een teamsport te noemen is en welke dus absoluut voldoet aan het hedendaagse “anderhalve meter criterium” dan is dat wel observationele sterrenkunde.

Ik heb in de ruim dertig jaar als “open veld amateur astronoom” slecht vier keer per ongeluk bezoek gehad toen ik stond te fotograferen c.q. te observeren en stel…stel dat iemand nu alsnog de euvele moed zou hebben om, ondanks de uitermate onplezante sociale controle der doomsday (social) media en broodnodige corona-maatregelen van regeringswege, toch stiekempjes een heuse starparty te willen organiseren, dan zou dat nog in feite geen enkel probleem opleveren als het gaat om het braaf naleven van de corona-richtlijnen….want het komt mij voor dat zo ongeveer iedere fanatieke hemelgluurder namelijk in meer of mindere mate behept is met een soort van territoriumdrift waar een beetje hitsige Meerkoet nog een puntje aan kan zuigen!

Eén en ander resulterend in een veld vol telescopen plus bijbehorende “opgefokte testosteron gevulde telescooppiloten”, van elkaar afgescheiden met dranghekken en schrikdraad,  druk in de weer met weerbarstige apparatuur  op  stukjes fanatiek  verworven eigen “open veld-observatieplekjes” met een diameter van minimaal een meter of vijf!!……….Tijdens het waarnemen c.q. fotograferen is close up contact uiteraard absoluut uit den boze want “wie mij stoort tijdens het maken van een subje ruk ik echt meteen zijn kop van zijn romp” onder het luid brullen van de kreet “ken…gloeiende de gloeiende de gloeiende…dat licht uit”!!

Nou ja….bij wijze van spreken dan… om maar even aan te geven dat, als het gaat om die andere…die wel leuke “infectie”….die van het astrofoto-virus, er zelfs of eerder nog JUIST in deze barre social distancing tijden eigenlijk letterlijk en figuurlijk geen vuiltje aan de lucht is!!

ECHTER….dit zo gezegd en geconstateerd hebbende en derhalve zeer tevreden zijnd met de rijke astro(foto)buit van de afgelopen weken, kan ik toch niet onder stoelen of banken steken dat ik me eigenlijk vooral alleen maar in en in verdrietig voel met de huidige gang van zaken aan boord van ons fraaie ruimteschip Aarde waarbij, zoals het bij mij althans lijkt over te komen, de doelbewust aangewakkerde c.q. doelbewust in stand gehouden angst te veel lijkt te regeren. Kennen we dat….die rotangst…niet eens fijn omruilen voor doelbewust aangewakkerde c.q. in stand gehouden…goed nieuws en hoop op aanstormende betere tijden…….met als geestelijk ijkpunt voor na “al dit nare gedoe” zoiets als uitzicht op een mooie heldere komeet tijdens een officiële nationale knuffeldag??

Wat dat betreft voelt een afstand van anderhalve meter afstand net zo “naar en zwaar” aan als anderhalf lichtjaar!! Ik zou het er voor doen…maar goed…wie ben ik nu helemaal?? Afijn….tot zover mijn persoonlijke kijk op de dingen die hedentendage op onze pale blue dot gaande zijn…eh… voor wie daar überhaupt op zit te wachten.

Zogezegd het zijn dus hele fijne en productieve “astrotijden”, o.a. resulterend in de twee nevenstaande hemelplaatjes van twee heel verschillende deep sky objecten, geschoten op twee verschillende avonden met behulp van twee verschillende instrumenten.

Het ene object NGC 4565, ook wel bekend als de Spoelnevel, is een zogenaamd Edge-on melkwegstelsel gelegen op zo’n 40 miljoen lichtjaar in de richting van het zwakke sterrenbeeld Coma Berenices,  het sterrenbeeld waar we trouwens ook de zogenaamde bekende Coma galaxy cluster kunnen vinden. De Coma cluster is met haar minimaal 1000 “leden” één van de rijkste clusters van Melkwegstelsels in ons (bekende) Universum.

De Coma cluster echter is een dikke 300 miljoen lichtjaar van ons verwijderd en daarom maakt NGC 4565 hiervan dus totaal geen deel uit en behoort zij tot de wat meer lokale melkwegstelsels. Wat afmetingen betreft is NGC 4565 best wel een behoorlijke “joekel” en een flink stukkie groter dan ons eigen “heelal-eiland” die wij “de Melkweg” noemen.

In de voertaal der sterrenkunde, het Engels, wordt NGC 4565 dus een zogenaamde “edge on galaxy” genoemd ofwel in ons eigen moerstaaltje een melkwegstelsel die we van de zijkant bezien. Nu zijn in het algemeen zogenaamde “grand design spiral galaxies” zoals bijvoorbeeld de “Draaikolknevel”, Messier 51 in het sterrenbeeld Jachthonden, DE smaakmakers en “eyecatchers” in het wereldje der melkwegstelsels….maar ja…..de visuele dan wel fotografische aanblik van zo’n mooi, dun zilverkleurig intergalactisch hemelsigaartje, zo magisch zwevend in het grote zwarte niets….zucht, dan weet ik toch even niet echt wat mijn schoonheidsvoorkeur heeft, hoor! Bovendien zijn edge on galaxies wat waarneembaarheid in het algemeen toch net effe een stukkie makelijker te “hoegen” dan spiraalstelsels met hun vaak zwakke oppervlaktehelderheid-spiraalarmen,   die onder lichtvervuilde nachthemelen veel meer moeite hebben om hun ware schoonheid aan de visuele waarnemer te tonen. Fotografisch waargenomen is dit verschil dan wel een flink stuk minder uitgesproken.

Maar goed…..NGC 4565 is zowel visueel als fotografisch een groot, vrij helder en derhalve dankbaar object. Ik heb ergens in 2012 dit object al eens eerder op de kiek gezet en toen heb er 7 subjes van 3 minuten aan gewaagd. Voor deze nieuwe opname ben ik, omdat ik het volgen nu heel fijn aan de “automaat” kan overlaten, helemaal “uit mijn subjesdak gegaan” middels het schieten en stacken (met deep sky stacker) van 6 subjes van maar liefst 8 minuten!! Normaal gesproken is een subje van 8 minuten geschoten onder een zuid hollandse “niet corona-hemel” meestal een compleet verloren zaak als het gaat om “overbelicht geraken vanwege de lichtvervuiling” maarre……deze subjes zagen er bepaaldelijk zeer smakelijk uit, resulterend in een gestackt totaalplaatje met veel meer “visueel esthetische oemph” dan die opname van 8 jaar geleden.

Het desbetreffende plaatje is geschoten met de 20cm F6 Newton plus Canon 1000D op de zwarte EQ6 aangestuurd door de Lacerta Mgen autoguider…samen met de bijbehorende dark frames en flatfields heb ik het zwikkie  op de gebruikelijke manier weer door Deep sky stacker heen gejast en daarna afgewerkt met canon digital pro en photoshop.

Messier 44 in het sterrenbeeld Kreeft

Het andere plaatje betreft een opname van Messier 44 (andere namen..Praesepe, Beehive..Bijenkorf), vanuit onze geteisterde derde rotsblok vanaf onze Zon bezien, de meest dichtbij zijnde open sterrenhoop gelegen in de richting van het sterrenbeeld Kreeft.

Het sterrenbeeld Kreeft is een zwak en lastig te herkennen klein sterrenbeeldje dat tussen de duidelijk herkenbare sterrenbeelden Tweelingen en Leeuw te vinden is op de hemel ecliptica, het gebied aan de hemel waarin de planeten zich bewegen. Messier 44 is een verzameling van jonge (600 miljoen jaar) sterren, “om de hoek ” gelegen in ons eigen melkwegstelsel op een afstandje van slechts 550 lichtjaar. De diameter bedraagt ongeveer een lichtjaartje of 20 lichtjaar. Met het blote oog is Messier 44, zelfs onder een Randstad-Biesbos-hemel, te traceren als een vaag wolkerig vlekje gelegen in het midden van het, voor de rest bijkans onzichtbare, sterrenbeeld Kreeft.

Met optisch speelgoed bezien is M44 eigenlijk op zijn mooist in een gewone huis, tuin en keuken 7×50 verrekijker. Voor een telescoop is ie, net zoals ook Messier 45, de Plejaden, eigenlijk een beetje te groot…ofwel….je krijgt em niet lekker in ene keer op je visuele bordje geserveerd…enne…dat gaat dus ook op als je M44 fotografisch tot je wilt nemen.

Daarom heb ik voor het fotograferen van dit specifieke object deze keer maar eens NIET mijn brave 20cm Newtontelescoop gebruikt edoch en derhalve mijn woeste astrofotografische lusten botgevierd met mijn fijne kleine optische pareltje uit het schone land van Oom Vladimir…..te weten mijn 500mm F8 Maksutov telelens gekoppeld aan de Canon 1000D. Samen met zijn grote russische broer, de 1000mm F 10 Maks (Hoi Wim..hoi Frida..hihi!!)  plus 7×50 volgkijker-Lacerta Mgen autoguider-combi en de EQ6 ben ik naar de Biesbos getogen en heb me daar vervolgens “schuldig gemaakt” aan het schieten van 5 subjes a raison de 6 minuten plus bijbehorende dark frames en flats.

Bij thuiskomst uiteraard weer hetzelfde digitale standaardritueel van deep sky stacker en photoshop en hatsaflatsa…Messier 44 in volle glorie….nou ja, glorie?? Echt razendspectaculair is ie nou ook weer niet….maarre….mooi en goed genoeg als plezante zintuigstreler in dezer dagen,  waarbij de zintuigen het soms /vaak/te vaak   zwaar te verduren hebben!! Afijn……U zijt van allen van harte gegroet…enne….gewoon maar doorgaan met ademhalen en vooral toch oog proberen te houden voor al het goede en het schone dat ons mooie grote Universum te bieden heeft!!

Share
Over Jan Brandt

Comments

  1. Jan, bedankt voor je corona-blogje. 😀 Mooie foto’s hoor, vooral die van de welbekende Spoelnevel. Blijft een mooi plaatje om te zien, zo’n edge-on.

  2. Paul Bakker zegt

    Hé Jan, mooie blog. Ik ben ook bijkans overwerkt door de astro-vriendelijke omstandigheden, ha ha, Gigabytes aan data te verwerken, het mot een paar weken gaan regenen. 🙂

Speak Your Mind

*