28 maart 2024

Ster ontdekt met zes planeten, die (bijna) perfect in resonantie zijn

Impressie van HD 158259 en z’n zes planeten. Credit: Michael S. Helfenbein / Yale University.

Sterrenkundigen hebben een ster ontdekt, waar zes planeten omheen draaien, wiens banen in een (bijna) perfecte resonantie met elkaar zijn. Het gaat om de ster HD 158259, gelegen in het noordelijke sterrenbeeld Draak. Met de SOPHIE spectrograaf van het Haute-Provence Observatorium in Zuid-Frankrijk hebben ze ster maar liefst 300 keer kunnen waarnemen en daaruit konden ze de radiële snelheid van de ster zeer nauwkeurig bepalen, de snelheid van ons af en naar ons toe. Als er rond een ster één of meer planeten draaien trekken die door hun zwaartekracht aan de ster en dat zorgt ervoor dat ‘ie een beetje heen en weer wiebelt. Op die manier werd in 1995 51 Pegasi b ontdekt door Michel Mayor en Didier Queloz, de allereerste ontdekte exoplaneet, waarvoor de Zwitsers vorig jaar de Nobelprijs voor de Natuurwetenschappen kregen. En op dezelfde manier ontdekte François Bouchy met z’n team de zes planeten bij HD 158259, één superaarde het dichtste bij de ster en vijf mini-Neptunussen iets verderop. Sterrenkundigen kennen inmiddels pakweg een dozijn van dergelijke systemen met zes of meer planeten, zoals TRAPPIST-1 en Kepler-80, maar die van HD 158259 is best bijzonder, want de planeten verkeren bijna allemaal in een 3:2 resonantie. Dat betekent dat als de binnenste planeet drie rondjes om de ster heeft afgelegd de volgende planeet er twee heeft afgelegd, alsof het lijkt op een muzikaal ritme (zie de afbeelding hieronder).

Credit: UNIGE/NASA

Het is een heel compact systeem, want de buitenste planeet van alle zes staat 2,6 keer zo dichtbij de ster als Mercurius staat tot de zon. Door onderzoek aan planeetsystemen zoals bij HD 158259 willen sterrenkundigen meer te weten komen over hun ontstaan en verdere ontwikkeling. Eén van de dingen die ze daarbij te weten willen komen is of planeten ontstaan en dan zo’n beetje op huis plaats blijven of dat er sprake is van planetaire migratie. De waarnemingen met SOPHIE werden aangevuld met waarnemingen gedaan met de TESS ruimtetelescoop van de NASA. Hier het vakartikel over de waarnemingen, te verschijnen in Astronomy & Astrophysics. Bron: Universiteit van Genève.

Share

Speak Your Mind

*