Fomalhaut b is geen exoplaneet, maar een grote stofwolk van twee botsende planetoïden

Waarnemingen met Hubble aan de ‘stofwolk’ Fomalhaut b. Credit:
NASA, ESA, and A. Gáspár and G. Rieke (University of Arizona)

Jaren werd gedacht dat Fomalhaut b een exoplaneet was, draaiend om Fomalhaut (alpha Piscis Austrini), de helderste ster in het sterrenbeeld Zuidervis (Piscis Austrinus), 25 lichtjaar van de aarde. Maar nu blijkt dat het helemaal geen planeet is geweest. De ‘planeet’ werd in 2008 ontdekt op beelden gemaakt door de Hubble ruimtetelescoop. Het stipje dat Hubble zag was ook al in 2004 en 2006 gefotografeerd (bleek op foto’s achteraf) en op basis daarvan schatte men in dat Fomalhaut b, die ook wel Dagon wordt genoemd, eens per 872 jaar om Fomalhaut draait. Maar vanaf het begin was er ook twijfel of het echt wel een planeet was. Fomalhaut b was erg lichtsterk in visueel licht, maar hij straalde geen infraroodstraling uit. Die visuele sterkte werd toen verklaard met een grote schijf of ring die om Fomalhaut b zou draaien. Het puntje dat Hubble de jaren erna zag werd steeds waziger en in 2014 was ‘ie zelfs helemaal verdwenen (zie de afbeelding hierboven, rechts).

Impressie van twee botsende planetoïden. Credit: ESA/NASA, M. Kornmesser

Onderzoek van András Gáspár en George Rieke (Universiteit van Arizona) van de Hubble-gegevens laat nu zien dat Fomalhaut b nooit een exoplaneet is geweest. Het tweetal denkt dat we te maken hebben met een grote stofwolk, die ontstaan is door een botsing van twee grote planetoïden, elk naar schatting zo’n 200 km in diameter. De stofdeeltjes in de wolk moeten niet groter zijn dan 1 micrometer, da’s 1/50e van de diameter van een menselijke haar.  Gáspár en Rieke denken dat die botsing kortgeleden moet hebben plaatsgevonden, slechts enkele jaren voor de eerste foto van Hubble van Fomalhaut b uit 2004 ^[1]Dergelijke botsingen moeten volgens het tweetal ongeveer eens per 200.000 jaar voorkomen in een systeem als dat van Fomalhaut. Dat wij dit dus meemaken is echt uitzonderlijk.. In de loop der jaren is de wolk uitgedijd en inmiddels moet ‘ie ongeveer zo groot zijn als de omtrek van de baan van de aarde. Hier is het vakartikel over de ware aard van Fomalhaut b, 20 april verschenen in the Proceedings of the National Academy of Sciences.

Bron: Hubble.

Gerelateerde Astroblogs:

Hubble ziet dat de verdampende planeet AU Microscopii b de hik heeft Puinwolk van twee botsende ijsplaneten dimt licht moederster Hubble heeft een exoplaneet met een veranderende atmosfeer waargenomen