28 maart 2024

Edward Witten: mogelijk is planeet Negen een zwart gat

Credit: nagualdesign/Tom Ruen/Wikimedia common.

De wereldberoemde natuurkundige Edward Witten, die vooral bekend is van z’n theorieën omtrent snaren, heeft onlangs op Arxiv.org een opmerkelijk artikel geplaatst. Daarin zegt hij dat planeet Negen mogelijk een zwart gat is. Het bestaan van die (vooralsnog hypothetische) planeet werd begin 2016 geopperd door Konstantin Batygin en Mike Brown op grond van de banen van Transneptunische objecten in de buitenste delen van het zonnestelsel. Er wordt sindsdien met man en macht gezocht naar planeet Negen, die volgens berekeningen ergens in de buurt van Orion zou moeten staan (zie kaartje), speurtochten die nog niets hebben opgeleverd.

Het pad waar planeet Negen zich ergens zou moeten bevinden. Credit: Tomruen/Wikipedia.

De planeet zou volgens berekeningen een massa tussen 5 en 10 aardmassa moeten hebben en op een afstand van zo’n 500 AE staan, vijfhonderd keer de afstand aarde-zo’n (150 miljoen km). Witten denkt dat het wellicht helemaal geen planeet is, maar een oer-zwart gat, een zogeheten primordiaal zwart gat, dat tijdens de oerknal werd gevormd. Witten is niet de eerste die met die suggestie aankomt, maar hij heeft wel een manier bedacht om zo’n zwart gat te traceren.

Voorstelling van een Breakthrough Starshot satelliet in actie. Credit: Breakthrough Initiatives

Volgens hem zouden kleine satellieten, zoals voorgesteld met het Breakthrough Starshot project, het zwaartekrachtsveld van het zwarte gat moeten kunnen ‘voelen’. Een vloot met honderden of duizenden van die laser-gestuurde satellietjes (zie afbeelding hierboven) zouden in theorie een snelheid van een duizendste van de lichtsnelheid (300 km/s) kunnen halen en pakweg tien jaar na de lancering zouden ze in de buurt van het zwarte gat kunnen komen en diens bestaan kunnen bevestigen. Dat moeten ze doen door zeer nauwkeurig de tijd te meten, tot op 10 microseconde nauwkeurig. Afwijkingen in de tijd ten opzichte van voorspelde tijd zou dan moeten laten zien waar het zwarte gat precies is – áls het er is. Bron: Arxiver

Share

Comments

  1. Petry zegt

    Er staat een verspreking in het artikel denk ik. Planeet 9 is tussen 5 en 10 aardmassa’s en niet zonsmassa’s.

    • Helemaal goed. Ik heb het aangepast. Bedankt voor de melding.

      • Paul Joosten zegt

        Nog een wonderlijke stelling: “in de buurt van Orion”. Dat is wat ver weg. In de richting van Orion?

        • Van hieruit gezien in de buurt van Orion. Vermoed ik. Het is niet echt zo wonderlijk: ook van onze planeten zeggen we geregeld dat ze in de buurt van een of andere ster (aan de hemel) staan.

          • Paul Joosten zegt

            Neen. Orion is een ster en staat lichtjaren van ons sterrenstelsel verwijderd. Een negende planeet maakt deel uit van ons eigen zonnestelsel en staat dus hooguit een of enkele lichturen bij ons vandaan. Dat is dus bepaald niet bij elkaar in de buurt, Wel kunnen beiden heel goed vanuit de aarde gezien ongeveer in dezelfde richting staan.

          • Marijn Hendriks zegt

            Nee, Orion is een sterrenbeeld en bestaat uit verschillende sterren met verschillende afstanden.

  2. Zou er in de omgeving van dit hypothetische zwarte gat niet met enige regelmaat röntgenstraling ontstaan? Wanneer er materie invalt?
    Je moet natuurlijk maar nét op het goede moment naar dit object kijken. Bovendien zou er vervorming van de achtergrond op moeten treden.

    Witten heeft toch niet net Interstellar bekeken toch?

    • Ja, áls er materie invalt zou je inderdaad kunnen verwachten dat ‘ie even röntgenstraling uitzendt. Maar zie dat maar te onderscheiden van ‘gewone’ röntgenstraling. Ja, er zouden ook microlensing effecten moeten optreden.

    • B Prins zegt

      Probleem is dat een zwart gat van deze grootte hooguit enkele meters in diameter is. microlensing zien, of röntgenstraling achterhalen wordt zo erg lastig

  3. Peter zegt

    Ik zou er maar eens goed rekening mee houden dat planeet 9 ook echt een planeet is , van 1.5 keeer de aard massa.

    • Enceladus zegt

      Want?

      Groet,
      Gert (Enceladus)

      • Obelix zegt

        Verwacht je nu stiekem een ansichtkaart met vakantie groet van daar. 😉

        Paul 😀

        • Enceladus zegt

          Nee, ik verwacht uitleg waarom we er maar eens goed rekening mee moeten houden dan Planeet Negen echt een planeet is. Misschien is Peter wel afgezant van de bewoners daar? Wie weet? 😉

          Groet,
          Gert (Enceladus)

  4. Harry zegt

    Er staat nog een versprekeling in: ” Dat moeten ze doen door zeer nauwkeurig de tijd te meten, tot op 10 microboogseconde nauwkeurig.”

    Boogseconde is een hoekmaat…

  5. Obelix zegt

    Een primordaal Zwart Gat?
    Waarom zou zich dat na 14 miljard jaar Big Bang nog niet zijn ‘uitgestraald’? Me dunkt dat Steven Hawking dat toch berekend heeft? In het buitenste zonnestelsel kan het zich misschien handhaven door af en toe wat op te snoepen, maar zolang bestaan Het Zonnestelsel en De Melkweg nog niet…

    Andersom begrijp ik ook niet waarom die hypothetische(!) massabron(puntmassa?) specifiek een Zwart Gat zou moeten zijn. Zijn er aanwijzingen voor die pleiten voor a) een singulariteit boven b) een planeet of zelfs c) een ‘klomp DM’ ?

    Qua detectie met een zwerm ‘Zwaartekrachts-metende-satellieten’ lijkt me dat er ook geen uitsluitsel komt wat(!) die lokale (hypothetische) Zwaarte Kracht veroorzaakt. Ik vermoed dat er ook een camera op gemonteerd moet worden?
    En andersom: kunnen deze mini-satellieten onderweg dan ook kleinere puntmassa’s in beeld brengen als KBO’s.
    De ontdekking van een mini-Black Hole is uiteraard heel interessant, vooral als het zo nabij zou zijn, maar ook het in kaart brengen van een deel van 1) de Kuiperbelt en ‘een aantal jaren later’ 2) de Oortwolk.

    Groet, Paul

    • Uit m’n hoofd: een primordeal zwart gat, met een massa > 10^11 kg, heeft nog niet genoeg tijd gehad om te ‘verdampen’. Zulke zwarte gaten kunnen trouwens zo’n beetje elke mogelijke massa en dus levensduur hebben, er is geen maximale limiet die uit de modellen komt rollen. (een object van 8 maal de massa van de aarde is in de orde van 10^25kg; vertaald naar levensduur voor een zwart gat is dat ruim boven de leeftijd van het heelal)

      Witten zegt niet dat Planet 9 een zwart gat is, in elk geval niet in deze paper. Hij komt met een kostenschatting en een methode voor de detectie van wat een klein zwart gat kan zijn, en denkt alleen aan uitvoering als een andere, betere verklaring (zoals observatie van een planetair object) uitblijft.

      Tot slot: een zwart gat van 10 aardmassa’s heeft een Schwarzschildradius van nog geen 10 cm. Het zal heel lastig zijn daar iets van te zien zoals dat bij SMBH’s kan (lensing, straling). Zelfs intermediates van duizenden zonsmassa’s zijn bijna niet te zien, de stellaire alleen met begeleiders.

      Ik denk zelf niet dat het waarschijnlijk is.

    • Olaf van Kooten zegt

      Ik heb hier al eens over bericht (https://www.astroblogs.nl/2019/10/02/is-de-mysterieuze-planet-nine-eigenlijk-een-primordiaal-zwart-gat/) en ik heb toen een mailtje gestuurd naar de onderzoeker in kwestie en die heeft bevestigd dat June helemaal gelijk heeft en dat een primordiaal zwart gat van, zeg, 5 aardmassa’s inderdaad nog lang niet genoeg tijd heeft gehad om te verdampen. Overigens zou zo’n zwart gat een “event horizon” van slechts een paar centimeter hebben, plus een Hawkingtemperatuur van 0,004 Kelvin, waarmee ze kouder zijn dan de kosmische achtergrondstraling

  6. Enceladus zegt

    @Paul Joosten: Orion is helemaal geen ster, maar een sterrenbeeld. En door die verkeerde aanname ga je de mist in. Bedoeld wordt namelijk dat Planeet Negen momenteel ergens in de buurt van Orion aan de hemel zou moeten staan. Dat is dus een aanduiding van waar we Planeet Negen moeten zoeken aan de nachtelijke hemel. Het is allerminst een aanduiding voor de letterlijke plaats of afstand.

    Groet,
    Gert (Enceladus)

  7. @ Paul Joosten. Toch wel. Er wordt helemaal niet bedoeld dat ze bij elkaar in de buurt staan. Wel dat ze dicht bij elkaar AAN DE HEMEL staan. Geen mens die daar wat achter zoekt, behalve als je de zaken zo hyperletterlijk opvat dat je overal wel wat “wonderlijke” stellingen kunt gaan claimen. Neem dit: “Jupiter staat op dit moment in het sterrenbeeld Boogschutter”. Nee, natuurlijk, niet in maar in de richting ván. Of deze: “In de ochtend van 18 maart 2020 staat de maan in de buurt van de planeet Mars”. Kom nou, de maan komt nooit zover. Etc. Sterrenbeelden, sterren, planeten … gelden als referentiepunten om andere hemelobjecten aan de hemel te lokaliseren. Over hun werkelijke plaats t.o.v. elkaar wordt daarbij niets gezegd of bedoeld.

    • Enceladus zegt

      Zoals ik in mijn reactie gisteren al aangaf, denkt Paul dat Orion een ster is. Kennelijk is hem niet bekend dat Orion slechts de naam van een sterrenbeeld is.

      Groet,
      Gert (Enceladus)

    • Obelix zegt

      Is kretologie als ‘Jupiter staat in het huis van Boogschutter’, [ dus u moet gelijk aandelen in de wapenindustrie (boogschutter!) kopen ? ] geen astrologie? 😀
      Zullen we daar dan maar zo ver mogelijk vandaan blijven?

      https://nl.wikipedia.org/wiki/Orion_(sterrenbeeld)
      En zijn sterrenbeelden op zich eigenlijk ook geen astrologie? 😉

      Ik houd het liever bij astronomie!
      De tien op Wikipedia genoemde (helderste?) sterren van sterrenbeeld Orion de Jager, hebben afstanden tot Sol van 252 tot 2861 lj.

      Groet, Paul

      NB volgens mij heeft mijn naamgenoot heel goed in de gaten dat Planeet#9 / Blackhole evt. nu in de richting van Orion staat en niet die afstand heeft. 😉

      • Ik snap je reactie niet helemaal. Niemand heeft het hier over astrologie (en al zeker niet over “het huis van”). Dat sterrenbeelden (ook in de astronomie) als referentiepunten worden gebruikt om objecten aan de hemel te lokaliseren, is geen astrologie. Waarom je dan moet opmerken dat je ’t liever bij astronomie houdt, begrijp ik niet. Ook voor de opmerking die dan volgt, over de sterren van Orion en hun afstanden tot de zon, is geen reden. Het is alsof Arie, Paul, Gert en ikzelf, en de astronomen die het wagen het woord “sterrenbeeld” te laten vallen dat niet weten of beseffen. Ook je naamgenoot weet dat best, maar hij verslikt zich in een paar woorden die hij te letterlijk opvat (precies alsof Arie et. al. niet zouden weten dat “in de buurt van Orion” niet over afstanden gaat, maar over positie aan de hemel.

        • Obelix zegt

          @HC
          Sorry HC maar ik zal de toon(!) van je reactie wel verkeerd begrijpen.
          Ik voeg drie kleine woordjes toe aan jouw “Jupiter staat in Boogschutter” en je lijkt te ontploffen.
          Als dat inderdaad het geval is, moet je jezelf misschien wat minder serieus nemen. 🙂

          In je opmerking van 3-mei 22:46 meld jij dat #9 vermoedelijk(!) in de richting van Orion staat.
          Tja, kennelijk ben je daar zelf ook niet zo zeker van. [ Hoe is dat mogelijk !! ]
          Uit het antwoord dat je daar 4 minuten later op krijgt, blijkt wel dat Paul Joosten best weet waar hij het over heeft, zei het dat hij “sterrenbeeld” en “ster” door de war haalt. De reden: onbekend met de feiten, te snel getypt of een te actieve autocorrectie?
          Ik weet het niet, maar jij en Gert laten jullie van je beste betweterige kant zien, en wrijven het nog even goed in.
          Ik hoop dat het Paul Joosten niet afschrikt om nogmaals een reactie te posten, want dat zou jammer zijn.

          Je neemt het een ander kwalijk zich te verslikken in een paar woorden, maar je doet zelf niet anders.
          Wellicht moet ik het woord “Astrologie” nog wat vaker laten vallen, want het schud de boel lekker op.

          Ik wens je verder een prettige dag. 🙂
          Groet, Paul

          • Enceladus zegt

            Welnee Paul, strikt genomen maakt het niet eens uit of hij nu wel of niet weet dat Orion een sterrenbeeld is en geen ster, want zijn opmerking dat Planeet Negen niet vlakbij Orion kan staan, slaat in beide gevallen nergens op. Ofwel weet hij niet dat Orion geen ster is en dan is dat de denkfout ofwel weet hij dat wel degelijk maar probeert hij Arie toch de maat te nemen met een (jawel!) betweterige opmerking. Aangezien jij aangeef dat je denk dat jij wel degelijk weet dat Orion een sterrenbeeld is en wat Arie eigenlijk bedoelt, geeft je daarmee dus aan dat je naamgenoot dus feitelijk een betweterige, overbodige opmerking maakt. Hoe dan ook, we komen zo geen stap dichterbij het raadsel van Planeet Negen.

            Groet,
            Gert (Enceladus)

          • Toon? Misschien ben ik mij daar niet van bewust, maar ik zou denken dat je dat inderdaad verkeerd begrijpt.

            Ontploffen doe ik niet zo snel (en deed/doe ik ook hier niet), maar het klopt wel dat ik niet zo graag geassocieerd word met astrologie, en al zeker niet wanneer die in de verste verte niet in het spel is. Ik heb namelijk een broertje dood aan pseudowetenschap, en als ik in dat hoekje wordt gezet terwijl ik mij net volop bij wetenschap hou – het ging/gaat hier echt niet over astrologie – dan vind ik dat inderdaad niet zo leuk.

            Ook niet leuk is de volgende foute interpretatie. Ik schreef: “Van hieruit gezien in de buurt van Orion. Vermoed ik.” Volgens jou zeg ik daarmee dat Planeet 9 “vermoedelijk(!) in de richting van Orion staat”. Dat zeg ik niet. Ik heb het over de gewraakte bepaling waar Paul Joosten over viel. Ik zeg dus: wat Arie met die bepaling bedoelde is, naar “ik vermoed”, dat Planeet 9 van hieruit gezien in de buurt van Orion staat, alleen staat dat “van hieruit gezien” er niet bij. Dat Paul dat zelf ook wel weet, heb ik nooit betwijfeld, maar daar ging het niet om. Wel over het feit dat hij “in de buurt van Orion” per se letterlijk wou interpreteren, terwijl zulke “plaatsbepalingen” in de astronomie schering en inslag zijn en niemand (daar) ze anders leest dan bedoeld.

            Over sterrenbeeld versus ster hoef ik het niet te hebben, want daar heb ik het ook nooit over gehad. Gert en Marijn hebben uiteraard wel gelijk, maar de status van Orion maakt eigenlijk niet uit voor de “in de buurt”-kwestie. Het is een andere discussie, en mijn rol daarin is nihil.

            Natuurlijk wil ik niemand afschrikken, maar “ik vermoed” dat Paul Joosten mans genoeg is om niet finaal om te vallen van één – behoorlijk onschuldige en brave, lees maar na – opmerking. Oké, de tweede was iets beslister, omdat hij nogal stug bleef volhouden dat “in de buurt” alleen maar kon betekenen wat het in dit geval niet betekende. Taal en taalgebruik zijn veel soepeler dan dat.

            Tot slot: ik neem niemand iets kwalijk. Dat ik het niet eens ben met wat iemand zegt, is niet hetzelfde. Het zou wat zijn, toch?

            Vriendelijke groet, HC

  8. Obelix zegt

    Volgens de Derde Wet van Kepler geldt bij Sol dat :
    de derdemacht van de afstand** | planeet – Sol | gelijk is aan het kwadraat van de omlooptijd***

    ** gemeten in AE
    *** gemeten in jaar

    De afstand van deze planeet zou zo’n 500 AE zijn, dus de omlooptijd is dan :
    Vierkantswortel (500 x 500 x500) = 11.180 jaar ( ~ 12.000 jaar)
    Op de hemelboog staan 12 van die astrologische( ! 😉 ) sterrenbeelden, dus elke 1000 jaar schuift planeet#9 één sterrenbeeld op.

    -> Mij dunkt dat het 2e plaatje in deze blog van “Tomruen/Wikipedia” niet bepaald op schaal is getekend.

    Groet, Paul 🙂 😉

    • Het begrip ‘sterrenbeeld’ is toch niet astrologisch, Paul? Alleen de astrologische uitleg ervan is dat. De astrologie gebruikt ook Venus, Mars etc. Dat maakt die namen toch ook niet astrologisch van aard? Als je zo begint, kun je trouwens net zo goed verwachten dat de astrologieclubjes op hun beurt hun dissidenten beschuldigen van het gebruik van Astronomisch Jargon, om precies dezelfde bewoordingen.

      Je berekening is niet echt juist. De onzekerheden in de baan, 10.000 tot 20.000 jaar voor een omloop, staan je echt niet toe zo nauwkeurig met 1000 jaar voor een specifiek baansegment te komen, en zeker niet met zo’n grove methode. Zo is niet elk sterrenbeeld even groot.

      Het zijn er trouwens 13 en geen 12. Iedereen vergeet altijd Slangendrager 😉

      • Obelix zegt

        Maar June,
        sterrenbeelden bestaan toch niet werkelijk?
        Het is zomaar een groepje sterren waarvan men in de historie heeft aangegeven dat ze ‘bij elkaar horen’.
        Er lopen echter geen lijnen tussen die afzonderlijke sterren en ook staan ze niet bij elkaar, ze staan slechts in dezelfde richting, in dezelfde sector, als je een geocentrisch wereldbeeld hebt.
        In andere culturen heeft men een andere keuze gemaakt en kunnen sterren plots wel bij ander vormige sterrenbeelden horen.

        Astrologie is naar mijn mening de bijgelovige en krankzinnige moeder van Astronomie: astronomie is voortgekomen uit astrologie. Niet iedereen zal dat leuk vinden, net als dat bv niet iedereen waardeert dat mensen zijn voortgekomen uit apen, zelfs apen zijn!
        Volgens mij bestond er in het verleden een wereldbeeld dat om de Aarde met haar atmosfeer er een schil was, waarin de Maan haar rondjes maakte, daar buiten was een schil waarin de zon en de (andere) planeten hun routes volgden, uiteraard geheel geocentrisch. In de buitenste schil zaten de sterren(beelden) op gefixeerde plekken, en alle sterren hadden uiteraard nagenoeg de zelfde afstand tot de Aarde. Gedurende het jaar draaide die buitenste schil om de Aarde zodat ‘elk jaargetijde’ haar eigen sterren had. Van sterrenstelsels had men nog geen weet.
        Een betrekkelijk simpel wereldbeeld, en niet zo vreemd misschien dat het leven op Aarde beïnvloed werd door zon, maan, planeten en sterrenbeelden, kometen en andere verschijnselen.

        Maar dat is de wereld waar sterrenbeelden vandaan komen.
        En ‘onze’ sterrenbeelden zijn alleen zichtbaar op deze plek/tijd rond Sol.
        [ Jack Vance bv maakt daar in zijn SF-roman “Slaven van de Klau” een fout in. ]

        Paul

        • Paul, ik denk dat iedereen, June incluis – hoe durf je het zelfs te vragen? – hier wel weet wat een sterrenbeeld is. Niemand vat het op als een groepje sterren bij elkaar en iedereen weet dat die sterren in werkelijkheid niet bij elkaar staan of horen. Dat men er in de astrologie dingen mee doet die niets met wetenschap of de werkelijkheid te maken hebben, betekent nog niet dat het woord “sterrenbeeld” altijd en overal astrologisch moet worden geïnterpreteerd. En dat het om een schijnbare realiteit gaat betekent evenmin dat die niet bruikbaar is of gebruikt mag worden in een astronomische context. Als we planeet Negen moeten zoeken in de buurt (of de richting) van het sterrenbeeld Orion, dan is Orion, hoe fictief ook, een perfect reëel referentiepunt. In die zin bestaat Orion dus wel, ook al is het in wezen een fantasietje van een antieke cultuur.

          • Obelix zegt

            Hoi HC,

            inderdaad over ’toon’ gesproken. 😀
            Ik heb helemaal niet iets durven vragen of hij/zij wel weet wat een sterrenbeeld is. Ik ben er 100,00% zeker van dat June dat exact weet. En alle andere lezers ook. (Misschien niet allemaal de volle 100%)

            Dat jij bij mij nu de verkeerde toon leest, betekend niet dat ik ook die toon heb willen gebruiken.

            Wat ik heb proberen te doen is uit te leggen dat het begrip(!) sterrenbeeld astrologisch is. Misschien (kennelijk) ben ik daar niet in geslaagd.
            Jammer dan, maar niet alle pogingen lukken. 🙂
            – –

            Ik heb er ook geen enkel probleem mee dat (astrologische!) markers aan de hemel worden gebruikt om richting aan te geven. Want het is dan voor iedere geïnteresseerde redelijk eenvoudig om aan de hemel mee te kijken. (Jammer genoeg dat het in dit geval voor ‘iedereen’ onzichtbaar is, anders was #9 al gevonden.)

            Paul

        • Het is doodnormaal om sterrenbeelden te gebruiken voor richtingen. De A12 is ook niet echt een letter en een cijfer maar een naam voor die weg is toch wel handig hè? 😉 Er is niks astrologisch aan. Kunnen we het daarbij laten?

      • Obelix zegt

        @June
        in casu Baanberekening

        [ Ik heb het niet bedacht, maar het diagram is van Tomruen/Wikipedia.
        De formule is van Kepler en de gegevens komen uit deze blog, zijn van Edward Witten? ]

        Met een afstand van 500AE hoort daar een baanomlooptijd bij van 11.180 jaar.
        Tuurlijk is die geschatte afstand van een hypothetische #9 ook maar ‘nauwkeurig’ op 100AE of misschien nog minder precies.
        Met mijn interpolatie over 1000 jaar ga ik uit van een ongetwijfeld foutief idee, van een cirkelvormige baan, een elliptische baan ligt meer voor de hand. ( Ook volgens Kepler! )

        Maar aangezien er geen andere (baan-)gegevens zijn, is een cirkelvormige baan nog niet zo’n slechte inschatting. En dan moet de gemiddelde snelheid zo’n sterrenbeeld/1000 jaar bedragen. Niet elk sterrenbeeld is even breed, maar in genoemd diagram staat even eens een rasterveld.

        Al met al kom ik tot een verdedigbare conclusie dat #9 niet hard genoeg door het plaatje beweegt.
        ( Je mag ook concluderen dat resp. 3000 en 1000AD beter door 2500 en 1500AD vervangen hadden kunnen worden, of even voor de vuist weg dat een afstand van 600-700AE is afgebeeld. Maar het is maar een schets. 😉 )

        Groet, Paul

        • Als een auto tussen de 50 en 100 km/u over een weg rijdt, en je geeft op een kaart het gedeelte aan waar die auto op grond van dat bereik en verstreken tijd rijdt, dan zou jij daar een streep doorzetten en het verdedigbaar vinden dat slechts het weggedeelte in aanmerking komt waar de auto zou rijden indien de snelheid 75 km/u is? Ik hoop toch van niet.

          Zoek anders eerst eens op waar die 500 AE vandaan komt en ga misschien pas oordelen als je je beter geinformeerd heb. Kepler werkt met de semimajor axis, en die is geschat op 400-800 AE. Daar dan 500 AE uitpikken en met het resultaat gaan lopen schermen is wetenschappelijk niet verdedigbaar en fout.

  9. Erratum (zie mijn reactie van 5 mei, 18:20)

    “…en als ik in dat hoekje WORD gezet …”

    Ik meen mij te herinneren dat je vroeger je reacties nog kon bewerken na publicatie, maar ofwel is mijn geheugen al kaduker dan gedacht, ofwel kon dat inderdaad maar intussen niet meer. Vervelend, als je dan eens “kemelt” en je miskleun ten eeuwigen dage blijft staan pronken … Ach, er zijn ergere dingen.

  10. Beste Paul

    Je moet uit wat ik zeg niet meteen afleiden dat je poging om “uit te leggen dat het begrip(!) sterrenbeeld astrologisch is” niet geslaagd zou zijn. Tuurlijk is ze dat wel. Het punt is dat ze niet hoefde (die astrologische oorsprong was ons ruimschoots bekend) en dat ze, in de eigenlijke discussie, niets toevoegt (d.i. noch iets weerlegt, noch iets bevestigt). Het ging om de vraag of je “in de buurt van Orion” mag zeggen als je bedoelt: in de richting van Orion aan de hemel. Wellicht per ongeluk kwam dan ook de status van Orion ter sprake, en toen viel het woord “sterrenbeeld”, maar eigenlijk deed die status er niet eens toe (als Orion een ster was, stond Planeet Negen nog altijd niet, letterlijk, “in de buurt”), en bovendien ging het hier om Orion als marker, weliswaar astrologisch van oorsprong, maar in de onderhavige context “niet problematisch”, als ik je woorden mag parafraseren.

    Dat je het wou opnemen voor je naamgenoot, daar heb ik niet de minste moeite mee, integendeel. Maar ik schrok wel van de manier waarop, want eigenlijk zeg je tegen mij en Gert: jongens, doe niet zo pseudowetenschappelijk, terwijl we nog geen jota in die zin hadden geopperd.

    Tot slot. Laten we het niet over “toon” hebben. Jij leest in mijn woorden een toon die ik niet heb bedoeld en je zegt dat ik t.o.v. van jou hetzelfde doe. En omgekeerd. Dat schiet dus niet op. We kunnen beter zo goed mogelijk focussen op het inhoudelijke en onze argumenten ter zake zo helder mogelijk verwoorden. Meestal verdwijnt het fenomeen “toon” dan vanzelf naar de achtergrond.

    Groet, HC

  11. Zijn jullie soms allemaal lid van de 50 plus partij met dit gekibbel 😉 ? … of boogschutters?

Laat een antwoord achter aan Enceladus Reactie annuleren

*