28 maart 2024

NGC 4535, NGC 5194 en NGC 5364, drie kekke lente-spiralen….

NGC 4535 in het sterrenbeeld Maagd

Het grote wereldwijde coronafeest is nog steeds in volle gang en dus is het hard werken geblazen voor de fanatieke praktisch ingestelde amateur astronoom aangezien het “aanbod” aan schone frisse heldere sterrennachten op z’n minst nog immer als rijkelijk royaal kan worden bestempeld. Al dat verborgen “nachtelijke astro burn out leed” welke niet in de dagelijkse RIVM-onheilscijfers zijn opgenomen…..ach….ach….ach. Nou ja…tot zover weer genoeg, wat zeg ik…eigenlijk al weer veels te veel aandacht voor het “C-onderwerp” en dus terug naar die wel prettige infectie, die van de edele sport der astrofotografie! Het is Lente…en in sterrenkunde-land betekent dat….melkwegstelsels…..melkwegstelsels…..en nog eens melkwegstelsels. De Lente-sterrenbeelden Virgo, Haar van Berenices, Leo maar ook de circumpolaire sterrenbeelden Canis Venatici en Ursa Major zijn DE hemelstreken waar heel veel van deze intergalactische bibelotjes te vinden zijn….Genoeg in elk geval voor een bijkans levenslang durend ritueel van onuitputtelijk astronomisch ezeltje prik…..want zo ongeveer bepaal ik in de lentemaanden de objecten van mijn galactische astrofotografische lusten. Ik pak meestal gewoon mijn oude vertrouwde Burnhams celestial handbook en dan pik ik op goed geluk een object uit de ellenlange lijst aan melkwegstelsels welke dus volop in deze sterrenbeelden te vinden zijn….OF….ik laat mij leiden door de waarneemsectie van één van mijn alltime favo astrobladen “Astronomy Now”….een zeer plezant en prettig leesbaar sterrenkundemagazine uit “Old Blighty”, overigens niet te verwarren met het amerikaanse blad “Astronomy”!!

De drie melkwegstelsels die in dit astroblogje de revue passeren zijn allemaal zogenaamde “grand design face on spiral galaxies”ofwel gewoon in ons eigen ouwemoers taaltje mooie grote spiraalnevels die we van bovenaf waarnemen….Maar daar houdt de gelijkenis dan ook meteen mee op want die ene is het archetype der spiraalstelsels…de wereldberoemde spiraalnevel Messier 51 in het sterrenbeeld Jachthonden (Canis Venatici) op een afstand van 31 miljoen lichtjaar terwijl die andere twee spiraalstelsels de totaal anonieme melkwegstelsels NGC 4535 en NGC 5364 zijn. De beide laatstgenoemde melkwegstelsels zijn op een afstand van 50 miljoen lichtjaar te vinden in (de richting van) de grote Virgo-cluster en die is weer te vinden..hoe kan het ook anders…in het sterrenbeeld Maagd (Virgo).

M51 is zo ongeveer het meest gefotografeerde “van bovenaf melkwegstelsel” aan de noordelijke sterrenhemel…enne…gezien de grootte, helderheid en haar weelderige spiraalarmen-uiterlijk…is dat niet geheel onbegrijpelijk….dikke vette understatement(!!)…en toch zijn die twee andere ” huis, tuin en keuken-spiraal melkwegstelseltjes” NGC 4535 en NGC 5364, me dunkt, ook best wel hele leuke kleine feestjes voor de zintuigen.

Messier 51 heb ik trouwens een jaar of tien jaar geleden al eens eerder op die kiek gezet met dezelfde telescoop, mijn 20cm F6 Orion Optics Newton, maar toen nog met de Canon 1000D in niet gemodificeerde (extra roodgevoelig “gemaakte”) toestand en het volgwerk nog ouderwetsch kortbelicht (5 subjes van elk 3 minuten kort) gedaan met de hand.

De hier getoonde (uitvergrote…een zogenaamde “crop”!!) opname is dus ook gemaakt met de 20cm F6 Newton maar nu, met dank aan de Lacerta Mgen autoguider, zijn er 6 subjes van maar liefst 8 minuten tot één totaalopname verwerkt..EN…de camera in kwestie is nog steeds dezelfde Canon 1000D maar nu, heel fijn, een flink stukkie roodgevoeliger met dank aan het eruit (laten) slopen van dat vervelende standaard “anti rood filter”. Nu ben ik met beide opnames zeer content, MAARRE… naast malkander in mijn astrofoto-album aanschouwd is het uiteraard overduidelijk welke de meest recente is…..heel duidelijk veel meer en beter zichtbare spiraalarmen en meer prominent zichtbare roodgekleurde stervormingsgebieden in diezelfde beter zichtbare spiraalarmen.

NGC 5194/Messier 51 in het sterrenbeeld Jachthonden

NGC 4535 lijkt zo op het eerste gezicht best wel een beetje heel erg “piep” vergeleken met Messier 51…maarre…dit is  echter een typisch gevalletje van “schijn bedriegt” want in werkelijkheid is NGC 4535 zeker een behoorlijk stukkie groter dan M51 en wat nog meer, NGC 4535 is zelfs één van de grootste leden van de 2000 exemplaren tellende Virgocluster. Nu we toch aan het “Virgocluster-opscheppen” zijn….diezelfde Virgocluster heeft ongeveer dezelfde afmetingen als onze eigen “Lokale groep” (die “kudde” melkwegstelsels waar onze eigen Melkweg deel van uitmaakt) maar de Virgocluster heeft maar liefst 50 keer zoveel melkwegstelsels  bijeengepakt dan “wij” dat hebben in de omgeving van “onze” lokale groep. Onze eigen lokale groep is een soort van zeer losse kale  slap aftreksel open sterrenhoop vergeleken met die dicht opeen gepakte hyperrijke bolvormige sterrenhoop-achtige melkwegstelcluster die de Virgocluster is!! Nog een verschilletje met het traditionele spiraalstelsel M51 is het feit dat NGC 4535 een balkspiraal is en daarmee is zij dus eigenlijk een soort van heule grote zus van ons eigen balkspiraal-melkwegstelsel. Trouwens….toch nog even niet vergeten te vermelden dat het object M51 niet één object is maar eigenlijk twee, namelijk een interactief object gevormd door het voorgrondstelsel NGC 5194 (de grote spiraaljoekel) en NGC 5195…zijnde dat kleine “kreng” op de achtergrond die tijdens zijn dichte passage in een wat verder verleden…”een hapje NGC 5194” heeft meegepikt!!

NGC 5364 in het sterrenbeeld Maagd

Tot slot Grand design galaxy nummero drie, NGC 5364 plus nog wat aan “intergalactische bijvangst” o.a.  in de vorm van het naast NGC 5364 gelegen sigaarvormige elliptische stelsel NGC 5363 welke net zoals bij M51 het geval is “galactisch kannibaaltje” heeft gespeeld met haar schone spiraal-buurvrouw …Ook deze is/zijn allemaal weer te vinden in dat ozo royaal gevulde sterrenbeeld Maagd.

Deze opname is er “eentje van gisteren” ofwel mijn meest recente astrofotografische aanwinst…enne…omdat het nu alweer halverwege de maand Mei is , betekent dit dat we weer aan het begin staan van de zogenaamde “gevreesde grijze nachten”. De grijze nachten is het vervelende verschijnsel waarbij het niet meer astronomisch donker wordt omdat de zomerzon des nachts niet diep genoeg onder de noordelijke horizon wenst te zinkten. In combinatie met die ranzige zomertijd zorgen zij ervoor dat je helaas pas loeierlaat, bij nacht en ontij op astropad kan gaan EN ook al ben ik na vijftig jaar actief beoefenen van “in het open veld sterrenkunde” heus wel gewend geraakt aan die ” laat-nachtelijke routines”, het is en blijft…vind ik persoonlijk…hoe leuk ik deze bezigheid ook vind, best wel een pittige geestelijke en lichamelijke opgave om toch om elf des avonds  nog effe de fut bij elkaar te schrapen en een dikke telescoop in je auto te mikken en dan met slaperige frisse zin fanatiek intensief op pad te gaan naar de sterren. Slapen is nog steeds een hele fijne en noodzakelijke bezigheid om gezond oud te worden!!!

In de winter is het lekker vroeg donker maar dan “vriezen je kloten van je lijf”…in de zomer is het lekker warm waarnemen geblazen maar dan zijn een vet verstoorde nachtrust (en muggen!!) een “killer”…..wat een takkehobby is het toch!! Maar goed…..het is mooi helder en dus hup,  niet zeiken….in de benen en fotografen en of visueel waarnemen tot we er bij neervallen!!!…Dit allemaal zo stoer gezegd hebbende moet ik bekennen dat ik er in de zomermaanden, vanwege dit zomernacht-tijdgebrek-verschijnsel, toch een net effe iets minder pittig belichtingsregime op na wens te houden….en dus is de getoonde opname van NGC 5364 een samenstelling van “slechts” 6 subjes van 5 minuten, uiteraard geschoten met hetzelfde astrospeelgoed als bij die twee andere opnames! Afijn…tot zover deze drie fraaie galactische bibelotjes en hopakeetje op naar de volgende astrofoto danwel visuele waarneemsessie onder een, dan hopelijk nog steeds zo fijn,  kraakhelder schone corona sterrenhemel…enne…namens het AIVM….het astronomisch instituut voor de volksgezondheid en milieu…..blijf vooral NIET THUIS, ga lekker sterrenkijken en hou absoluut GEEN anderhalve meter afstand….eh…tot je telescoop!! U zijt allen van harte gegroet!!

Share
Over Jan Brandt

Comments

  1. Dat heb je weer mooi gedaan, Jan. En ook weer leuk opgeschreven. Veel plezier en rust dankzij die Mgen huid er?

    1 dingetje: ik kan de foto’s niet vergroot weergeven als ik er op wil klikken. Kan dat nog aangepast worden? Want ik wil ze wel in het groot bewonderen.

  2. jan brandt zegt

    Oeps…Ik heb ergens duidelijk iets verkeerds gedaan met die foto’s….want ze willen inderdaad niet groter worden…ga ik (proberen) iets aan te doen. Oh…enne…als we het over “mini” hebben, meneertje AN……ik daag je bij deze uit voor een “vergelijkend warenonderzoek” morgenmiddag bij de koffie….neem wel een telescoop mee want bij meer dan anderhalve meter treed er bij/in jouw geval(letje) al zeker “onzichtbaarheid” op…hier pak aan….een fijn gestrekt beentje…hihi!!

  3. Ik heb de foto’s van de drie kekke lente-spiralen in groot formaat in de blog gezet. Als je de thumbnails nu aanklikt krijg je de grotere versies te zien.

  4. Paul Bakker zegt

    Ach wat is het fijn weer zo’n Jan-blog te lezen 🙂
    De nachtelijke burn-out stress, ik doe mee. Maar overdag heb ik ff andere dingen die mijn tijd vragen, dus de stapel te bewerken foto’s groeit gestaag. Nog meer stress! O ja het is een hobby, he, om je te ontspannen.

Speak Your Mind

*