Uitbarsting van een zwart gat vastgelegd op video

Credit: X-ray: NASA/CXC/Université de Paris/M. Espinasse et al.;

Sterrenkundigen zijn erin geslaagd om de uitbarsting van een zwart gat op video vast te leggen. Het gaat om het zwarte gat MAXI J1820+070, een ‘stellair’ zwart gat van zo’n acht zonsmassa, dat 10.000 lichtjaar van ons vandaan staat ^[1]naast stellaire zwarte gaten die ontstaan door de kollaps zeer zware sterren heb je ook superzware zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels én de ‘intermediate mass black holes’, … Lees verder in het noordelijke sterrenbeeld Ossenhoeder (Ophiuchus).

Credsit: X-ray: NASA/CXC/Université de Paris/M. Espinasse et al.; Optical/IR:PanSTARRS

Om dat zwarte gat draait een ster van ongeveer de helft de massa van de zon. Door z’n zwaartekracht vloeit er materie van de ster naar het zwarte gat, waar het terecht komt in een snel roterende accretieschijf. Een deel van het gas in die schijf valt in het zwarte gat, een ander deel vliegt via twee jets vanuit de magnetische polen met hoge snelheid in tegenovergestelde richtingen de ruimte in. Met NASA’s Chandra röntgen-ruimtetelescoop hebben ze MAXI J1820+070 tussen november 2018 en juni 2019 vier keer waargenomen en daarmee heeft men een uitstoot van gas in die jets kunnen ‘filmen’. Nou ja, Chandra heeft foto’s van het hete gas gemaakt, gas dat röntgenstraling uitstraalt, en van die foto’s hebben ze een video gemaakt, hierboven te zien.

Impressie van een zwart gat en vlak daarbij een gewone ster. Credit: NASA/CXC/M.Weiss

Het gas in de jets heeft een snelheid van 80% van de lichtsnelheid, dus die snelheid is enorm. Vanaf de aarde gezien lijkt de noordelijke jet overigens met een snelheid van 60% van de lichtsnelheid te gaan en de zuidelijk jet met maar liefst… 160% van de lichtsnelheid! Eh… gas dat sneller gaat dan de lichtsnelheid, kan dat wel? Nee, dat kan niet. Het is een voorbeeld van superluminale snelheden, die op lijken te treden als iets met een kleine hoek met hoge snelheid onze kant uit komt. Het is dus gezichtsbedrog, geen sprake van overschrijding van de lichtsnelheid (lees deze blog hoe dat ook al weer zit). Men schat in dat de uitstoot van het gas in de jets in juli 2018 begon en dat daarbij de massa vergelijkbaar met duizend keer de komeetkern van Halley de ruimte in is gespuwd. Hier een vakartikel over de waarnemingen met Chandra aan MAXI J1820+070.

Bron: Chandra.

Gerelateerde Astroblogs:

Webb en Chandra hebben het verst verwijderde superzware zwarte gat ooit ontdekt Zwart gat Sgr A* draait zo snel rond dat de omringende ruimte eruit ziet als een rugbybal NASA’s Chandra heeft een onderpresterend superzwaar zwart gat ontdekt