19 maart 2024

Twijfels of Planeet Negen echt wel bestaat

Een impressie van Planeet Negen. (Credit: Caltech/R. Hurt (IPAC)

De laatste tijd wordt er onder sterrenkundigen flink getwijfeld of Planeet Negen echt wel bestaat. Het bestaan van die planeet werd in januari 2016 geopperd door Konstantin Batygin en Mike Brown, die op basis van de banen van zes KBO’s (Kuiperbelt objects) – ijskoude rotsachtige objecten in de Kuipergordel aan de rand van ons zonnestelsel – hadden berekend dat er een zware planeet in de buitenregionen van het zonnestelsel moest zijn, die ongeveer twintig keer verder weg staat dan de huidige verste planeet van ons zonnestelsel, Neptunus. Aanvankelijk dachten ze dat Planeet Negen ongeveer tien keer zo zwaar als de aarde zou zijn, latere schattingen kwamen tussen vijf en vijftien aardmassa’s uit. Die ‘super-Aarde’ zou door z’n zwaartekracht de banen van die zes KBO’s dusdanig hebben beïnvloed dat ze allemaal een gelijk baangedrag vertonen. Al die banen van de KBO’s waren zeer elliptisch en ze maakten een grote hoek met het eclipticavlak van de planeten om de zon (zie de afbeelding hieronder). Sinds 2016 wordt er constant gezocht naar Planeet Negen, maar die speurtocht heeft nog geen resultaat gehad. En recent zijn er ook twijfels gerezen of de hypothetische planeet ook echt bestaat.

Credit: CalTech/R. Hurt (IPAC)

Samantha Lawler, sterrenkundige van de Universiteit van Regina in Canada heeft onderzoek gedaan aan KBO’s én Trans-Neptunian Objects (TNO’s), waarbij ze zich baseert gegevens verzamelt met de Outer Solar System Origins Survey (OSSOS). Uit haar onderzoek komt naar voren dat de banen van alle KBO’s en TNO’s te verklaren zijn als aangenomen wordt dat Neptunus oorspronkelijk een baan had die dichter bij de zon lag en dat ‘ie vervolgens naar buiten is gemigreerd, naar z’n huidige baan om de zon. In het zogeheten Nice-model van het zonnestelsel wordt die migratie van de reuzenplaneten in ons zonnestelsel beschreven (zie afbeelding hieronder).

Het Nice model van het zonnestelsel. De baan van Neptunus is donkerblauw, van Uranus lichtblauw, Saturnus is geel en Jupiter groen. Credit: AstroMark/Wikipedia.

Dát de baan van bepaalde KBO’s in één kwadrant van het zonnestelsel het bestaan zouden suggeren van een negende planeet in ons zonnestelsel is volgens Lawler het gevolg van wat zij noemt ‘observationele vooroordelen’. Afgelopen vijf jaar zijn er met de Canada-France Hawaii Telescope meer dan 800 nieuwe KBO’s ontdekt. Het vooroordeel is erin gelegen dat al die KBO’s sterk elliptische banen hebben, die hen voor het grootste gedeelte vrijwel onzichtbaar maakt, gezien vanaf de aarde. Alleen als ze in de buurt van hun perihelium staan, het dichtste bij de zon, kunnen ze worden gezien. We zien ze dus maar een heel klein stukje van hun baan als het het dichtste bij ons staan. Lawler wijst er ook op dat de grote telescopen niet het gehele jaar door kunnen waarnemen, dus dat er een beperkte waarneemtijd is. En de KBO’s worden minder vaak ontdekt als we kijken in de richting van de Melkweg, waar de miljarden sterren in het beeldveld de detectie van nieuwe KBO’s bemoeilijken. Dat alles zorgt voor dat observationele vooroordeel, zodat op basis van slechts 6 KBO’s Planeet Negen wordt verondersteld, terwijl de honderden andere KBO’s daar niet op wijzen.

We blijven nog even bij Planeet Negen. Eerder sprak is al over de theorie dat deze planeet wellicht geen gewone planeet is, maar een zwart gat. Het idee was oorspronkelijk afkomstig van Jakub Scholtz en James Unwin, die er dit vakartikel aan hadden gewijd, vorig jaar verschenen. De wereldberoemde natuurkundige Edward Witten, die vooral bekend is van z’n theorieën omtrent snaren, kam vervolgens met dit artikel, waarin hij betoogd dat we dat zwarte gat, áls Planeet Negen een zwart gat is, zouden kunnen detecteren met behulp van een vloot kleine satellieten. Het grappige van dat artikel van Scholtz en Unwin is dat ze in hun artikel een afbeelding van het zwarte gat hebben staan op ware grootte! Hieronder de pagina uit hun artikel, waarop je het zwarte gat ziet, áls het een massa van vijf keer de massa van de aarde zou hebben.

Nou maakt het natuurlijk wel verschil uit of je die pagina op een smartphone bekijkt of op een megagrote flatscreen in je kamer en in welke resolutie je de afbeelding bekijkt, dus ik zal er even bij vermelden dat zo’n zwart gat een straal heeft van… 4,435 cm. Vijf keer de gehele aarde, gepropt in een bolletje van een grapefruit. Dat is dan de waarnemingshorizon of Schwarzschildstraal van het zwarte gat, de grens waarbinnen de ontsnappingssnelheid groter is dan de lichtsnelheid. Bron: Universe Today + Koberlein.

Share

Comments

  1. Wybren de Jong zegt

    Waarom staan in dat plaatje van de extreme TNO’s de bekende ‘Goblin’ (2015 TG387), ‘FarOut’ (2018 VG18) en ‘FarFarOut’ er niet bij? Worden deze 3 TNO’s genegeerd in de discussie?

  2. Wellicht omdat Batygin en Brown hun voorspelling baseerden op de banen van uitgerekend die zes KBO’s in het plaatje. Van (andere) TNO’s repten ze niet. Bovendien, ze brachten hun idee naar voor in januari 2016. Op dat ogenblik was “The Goblin” net ontdekt (oktober 2015), mogelijk te laat om nog in hun berekeningen te worden opgenomen, mocht hij al relevant zijn (ongetwijfeld tellen niet alle KBO’s en TNO’s even hard mee in de zaak van de hypothetische Planeet Negen). FarOut (november 2018) en FarFarOut (februari 2019) zijn sowieso te laat ontdekt om op het originele plaatje te staan.

Speak Your Mind

*