Een impressie van de gloed die onze wandelende voorouders in Afrika mogelijk zagen, zo’n 3,5 miljoen jaar geleden. Credits: NASA, ESA, G. Cecil (UNC, Chapel Hill) and J. DePasquale (STScI)
Zo’n 3,5 miljoen jaar geleden liepen onze voorouders ergens in de savannen van Afrika. Het zou best kunnen dat als ze keken naar wat wij nu het sterrenbeeld Boogschutter noemen dat ze aan de hemel dan een mysterieuze gloed zagen, een gloed die mogelijk een miljoen jaar zichtbaar moet zijn geweest. Aldus sterrenkundigen die onderzoek hebben gedaan met behulp van de Hubble ruimtetelescoop aan de Magelhaense Stroom, een lange brug van gas tussen de Grote en Kleine Magelhaense Wolk, twee begeleidende dwergstelsels van het Melkwegstelsel. Uit dat onderzoek van Andrew Fox (Space Telescope Science Institute (STScI) in Baltimore) en z’n team kwam naar voren dat 3,5 miljoen jaar geleden een enorme wolk van waterstof van bij elkaar zo’n 100.000 zonsmassa terecht kwam in de accretieschijf van Sagittarius A*, het superzware zwarte gat in het centrum van de Melkweg. Dat leidde tot een enorme uitbarsting van intense ultraviolette straling en die ging twee kanten uit, de ene naar boven en de ander naar onder het vlak van de Melkweg. De zuidelijke stoot straling botste tegen het waterstof in die Magelhaense Stroom en dat ging daardoor gloeien, doordat de elektronen uit de waterstofatomen werden gestoten en er ionen van waterstof overbleven.
Credits: NASA, ESA and L. Hustak (STScI)
Het resultaat was dat een deel van die ‘stroom’ als een soort kosmische kerstboom ging gloeien en de rondwandelende australopithecus (of hoe ze ook mogen heten) zeer lange tijd aan de hemel een vreemde, mysterieuze gloed moet hebben gezien. Boeiende gedachte nietwaar? Net zo boeiend is natuurlijk de vraag hoe ze hier achter zijn gekomen. Welnu, dat deed he team van Fox door te kijken naar het licht van 21 quasars dat dwars door die Magelhaense Stroom schijnt en van het licht van 10 andere quasars dat dwars door de ‘Leidende Arm’ schijnt, da’s een andere gasstroom, die verbonden is aan de Magelhaense Wolken (zie de afbeelding hierboven). Daaruit kwam naar voren dat er in de Magelhaense Stroom ionen zitten, die alleen ontstaan kunnen zijn doordat ze langdurig bloot hebben gestaan aan een intense stoot UV-straling – zeg maar waardoor ook de groenige gaswolk van Hanny’s Voorwerp tot gloeien is gebracht. In de Leidende Arm werden die ionen niet aangetroffen, maar dat is ook verklaarbaar: die gasbrug bevindt zich niet recht onder Sgr A* in het vlak van de Melkweg, zoals met de Magelhaense Stroom wel het geval is.
Impressie van de Fermi bellen. Credit: NASA’s Goddard Space Flight Center.
Overigens kwam er naast die stoot UV-straling ook een grote bel van heet plasma de ruimte in, ook weer eentje boven en eentje onder de Melkweg. Die twee bellen zijn in 2010 door NASA’s Fermi gamma-ruimtetelescoop ontdekt, de Fermibellen zoals ze heten. Hier het vakartikel van Fox et al over de waarnemingen aan de Magelhaense Brug en Leidende Arm, gisteren gepresenteerd op de 236e digitale bijeenkomst van de AAS. Bron: NASA.
Speak Your Mind