Credit: Dr Chichuan Jin, of the National Astronomical Observatories, Chinese Academy of Sciences and NASA/Goddard Space Flight Center Conceptual Image Lab.
Ruim tien jaar nadat ‘ie voor het eerst gehoord werd blijkt RE J1034+396 er nog steeds eentje te hebben: een hartslag. In 2007 werd die voor het eerst ‘gehoord’ bij RE J1034+396, een superzwaar zwart gat in het centrum van een sterrenstelsel dat 600 miljoen jaar van ons vandaan staat. De röntgenstraling van het gebied rondom het zwarte gat bleek ‘quasi-periodic oscillations’ (QPO’s) te bevatten, waarbij ‘ie ongeveer ieder uur een piek had. Na een onderbreking van enkele jaren (door niet waarnemen van het stelsel, doordat de zon blokkeerde) kon de hartslag in 2018 weer beluisterd worden met de Europese XMM-Newton röntgen-ruimtetelescoop, hetzelfde instrument als waarmee de waarneming in 2007 werd gedaan. En opnieuw bleek ‘ie ongeveer een uur te duren. OK, de hartslag van een zwart gat, wat moeten we ons daarbij voorstellen? Zoals alle zwarte gaten doen trekt ook RE J1034+396 materiaal vanuit z’n omgeving aan en dat komt terecht in een snel ronddraaiende accretieschijf.
Het binnenste deel van die accretieschijf – de ‘warme corona’ in de video hierboven – kan periodiek opzwellen en krimpen en het is dat deel dat met z’n fluctuerende röntgenstraling zorgt voor de hartslag van RE J1034+396. In die video zie je overigens ook de ‘corona’ van het zwarte gat, jawel ook zwarte gaten hebben last van corona. 😀 Door het waarnemen aan QPO’s, zoals deze, willen de sterrenkundigen meer te weten komen over de omgeving van een zwart gat net buiten de waarnemingshorizon, de grens van het zwarte gat. Hier het vakartikel over de waarnemingen aan de hartslag van RE J1034+396, verschenen in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Bron: Universiteit van Durham.
