29 maart 2024

XMM-Newton detecteert jongste babypulsar ooit ontdekt

Impressie van een magnetar. Credit: ESA.

Sterrenkundigen hebben met ESA’s XMM-Newton, een ruimtetelescoop die röntgenstraling kan detecteren, de jongste pulsar ooit gezien – het overblijfsel van een ooit massieve ster die ook een ‘magnetar’ is, met een magnetisch veld dat zo’n 70 quadriljoen keer sterker is dan dat van de aarde. Het gaat om de pulsar Swift J1818.0-1607, die oorspronkelijk in maart door NASA’s Swift Observatory werd ontdekt. Met XMM-Newton zagen ze een uitbarsting van Swift J1818.0-1607, waarbij ‘ie in röntgenlicht tien keer zo krachtig werd. De pulsar staat ongeveer 16.000 lichtjaar vam ons vandaan en volgens de berekeningen moet ‘ie slechts 240 jaar oud zijn, d.w.z. dat ‘ie ergens tussen de Amerikaanse en Franse Revoluties moet zijn ontstaan. Swift J1818.0-1607 heeft een magnetisch veld dat wel duizend keer sterker is dan van een gewone pulsar/neutronenster en dat maakt ‘m een magnetar. Hij draait eens per 1,36 seconde één rondje om z’n as. Z’n massa is ongeveer twee keer die van de zon en dat zit gepropt in een bolletje dat een biljoen keer zo klein is – niet voor niets dat een theelepel van Swift J1818.0-1607 vier miljard ton zou wegen op aarde.

Swift J1818.0-1607, waargenomen met XMM-Newton’s EPIC-camera. Credit: ESA/XMM-Newton; P. Esposito et al. (2020)

Swift J1818.0-1607 blijkt niet alleen röntgenstraling uit te zenden, maar ook radiogolven. En dat maakt ‘m best bijzonder, want van magnetars die radiogolven uitzenden zijn er maar vijf bekend. Er is een discussie hoe vaak pulsars voorkomen als magnetars. Op dit moment zijn er meer dan drieduizend neutronensterren bekend en maar 31 magnetars. De waarnemingen aan Swift J1818.0-1607, die vóór z’n recente uitbarsting niet bekend was, maken duidelijk dat er wellicht veel meer magnetars zijn, die in een niet-actieve staat verkeren en dan niet worden waargenomen – een suggestie die hier tien jaar geleden ook al eens voorbij kwam drijven, oud nieuws dus eigenlijk. 😀 Hier het vakartikel over de waarnemingen aan Swift J1818.0-1607, verschenen in The Astrophysical Journal Letters. Bron: NASA + ESA.

Share

Speak Your Mind

*