29 maart 2024

Grote boog van UV-straling van een SN-restant bij de Grote Beer ontdekt

Credit: A. Bracco/R. Benjamin/NASA-GALEX.

Sterrenkundige Andrea Bracco en haar team (Universiteit van Parijs) hebben met behulp van NASA’s Galaxy Evolution Explorer (GALEX), een satelliet die tussen 2003 en 2012 de hemel in UV-licht bestudeerde, een grote boog van UV-straling ontdekt aan de hemel. De boog is maar liefst 30 graden groot en hij ligt deels in het sterrenbeeld Kleine Beer, deels in de Grote Beer (zie kaartje hieronder). De boog bestaat uit samengedrukt waterstofgas en is zo’n 600 lichtjaar van ons verwijderd. Er was daar al een dun filament van gas bekend – ontdekt in 2007, het kleine rode stukje in de kaart hieronder – en toen ze dat gingen onderzoeken bleek het licht gebogen te zijn. Verder onderzoek liet zien dat het deel uitmaakt van een grotere, dunne boog. De ‘Ursa Major arc‘ zoals ‘ie wordt genoemd, is een supernovarestant, eentje die naar schatting zo’n 100.000 jaar oud is. Het zou dus best kunnen zijn dat onze voorouders ‘m zagen ontstaan, die toen ergens vanuit Afrika bezig waren de rest van de wereld te verkennen.

credit: Stellarium.org/A

Als de boog helemaal rond zou zijn dan zou ‘ie maar liefst 60° in diameter zijn. Hij is een fractie van een graad dik. Het gebied binnen die cirkel is relatief schoon van gas en stof en dat zou dankzij deze supernova kunnen zijn, die het gebied met z’n schokgolf schoonveegde. De Ursa Major boog is overigens niet alleen door professionele sterrenkundigen gezien, ook amateurs hebben ‘m kunnen vastleggen. Met ‘narrow band’ filters in H-alpha hebben David Mittelman, Dennis di Cicco en Sean Walker in de zogeheten MDW Survey de boog kunnen fotograferen – zie het fraaie resultaat hieronder. Opvallend dat in hun compositiefoto hier en daar ‘verschuivingen’ in de boog zichtbaar zijn, zoals aan de rechterkant van de boog te zien is.

Credit: David Mittelman, Dennis di Cicco & Sean Walker

Bron: EDU + Astrobob.

Share

Speak Your Mind

*