Site pictogram Astroblogs

Geomagnetische storm uit 1972 bracht duizenden zeemijnen in Zuidoost-Azië tot ontploffing

Het is alweer bijna vijftig jaar geleden, op 4 augustus 1972 raasden zeer sterke zonnevlammen richting de aarde die een extreem heftige geomagnetische storm veroorzaakte en wereldwijd voor radioblackouts zorgde. Bij onderzoek van oude maritieme archieven heeft een wetenschapsteam o.l.v Deloris J. Knipp van de Universiteit van Colorado ontdekt dat deze heftige geostorm niet alleen tot vele radioblackouts en aurorae leidde maar ook dat ze de oorzaak is van gigantische explosies in zeemijnenvelden in Zuidoost-Azië. De zonnestorm manifesteerde zich als X-klasse zonnevlammen op 2 augustus 1972, afkomstig uit het McMath 11976 gebied (MR 11976), en voor twee achtereenvolgende dagen resulteerde dit in radioblackouts, beschadigde zonnepanelen, storingen aan electronica bij satellieten enz. en zorgde voor veel overlast. Op 4 augustus raasde één plasmawolk of CME (Eng. coronal mass ejection) vanaf de zon en trof de aardse magnetosfeer in slechts 14,6 uur – een record dat nog steeds staat*. De resulterende geomagnetische storm veroorzaakte zulke heldere aurorae dat ze ver zuidelijk, tot o.a. in Groot-Brittannië waarneembaar waren. Deze geostorm uit 1972 is o.a. ook legendarisch bij NASA. Ze vond namelijk plaats precies tussen twee Apollo-missies in: de bemanning van Apollo 16 was in april naar de aarde teruggekeerd en Apollo 17 bereidde zich voor op een maanlanding in december. Als de timing maar een klein beetje anders was geweest, hadden astronauten zeer waarschijnlijk de kwalijke gevolgen ondervonden van de straling.

Zonnevlamactiviteit uit MR 11976, ‘Zeepaardvlam’ augustus 1972. Credits; Big Bear Observatory, Universiteit van New Jersey

Uit Amerikaanse maritieme archieven is nu gebleken dat de zonnestorm ook in Vietnam bijzondere gevolgen heeft gehad. In het tijdschrift Space Weather**, onthult het onderzoeksteam van Knipp in een negen pagina lang artikel, zeer bijzondere explosies in vaarroutes bij Vietnam waar de oorlog destijds nog volop woedde: “Op 4 augustus (1972) rapporteerden TF-77-vliegtuigen ongeveer twee dozijn explosies in een mijnenveld bij Hon La gedurende een tijdspanne van 30 seconden … Uiteindelijk concludeerde de marine dat de explosies waren veroorzaakt door de magnetische verstoringen van zonnevlammen, de meest intense in meer dan twee decennia.” Het wetenschapsteam komt er verder achter dat er destijds door luchtinspecties van de marine langs de kust ook ontploffingen waargenomen werden. Memoires in oorlogstijd van een Amerikaanse marineofficier Michael Gonzales, verklaren: “Tijdens de eerste paar weken van augustus veroorzaakte een reeks extreem sterke zonnevlammen een fluctuatie van de magnetische velden in en rond Zuidoost-Azië. De resulterende reeks van gebeurtenissen veroorzaakte de voortijdige ontploffing van meer dan 4000 magnetisch gevoelige mijnen [DST, destructiemijnen]. Dit bracht de marine ertoe de vervanging van mijnen met alleen magnetische invloed te versnellen door mijnen die ook seismische of akoestische triggers nodig hadden tijdens perioden van hoge zonneactiviteit.”

Knipp en haar collega’s stellen dat de zonnestorm uit 1972 mogelijk een, tot nu toe niet herkend als zodanig, voorbeeld zou kunnen zijn van een extreem ‘Carrington-Class’ storm (genoemd naar de astronoom Richard Carrington die in september 1859 van een zeer heftige CME verslag deed. Uit onderzoek is gebleken dat de zonnevlam van 4 augustus 1972 uitzonderlijk was, zelfs in vergelijking met die van de Carrington CME in 1859.) Het team is van mening dat deze extreme zonnevlam verder onderzocht moet worden. Ook dit jaar zijn er weer zonnestormen in aantocht. Op 10 november a.s. verwachten de wetenschappers van het National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) dat er zo een 55% – 60%  kans is op een geomagnetische storm uit de G1 klasse***. Maar dit is maar een ‘minor’ storm, geen reden voor zorg van nog een AB crash Arie, knap gefikst weer hoor! Bronnen: NOAA, Space Weather,

*De meest significante waargenomen zonnevlamactiviteit vond plaats van 2 augustus tot 11 augustus. Het grootste deel kwam voort uit het gebied McMath 11976. McMath 11976 produceerde 67 zonnevlammen (4 in de X-klasse) gedurende de tijd dat ze naar de aarde gericht was, van 29 juli tot 11 augustus. De uitbarsting van 4 augustus die de extreme SPE (solar particle event) en intense geomagnetische storm op aarde ten gevolge had was een van de grootste gedocumenteerd door de wetenschap.

**https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1029/2018SW002024

***https://www.spaceweather.com/glossary/g1.jpg?PHPSESSID=0ee93ftrk46slumubg5o1vp8f1

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten