29 maart 2024

Hubble: verzwakking Betelgeuze komt door afgekoelde stofwolk

Impressie van een stofwolk die een deel van Betelgeuze verduistert. Credit:
ESO, ESA/Hubble, M. Kornmesser

Waarnemingen met de Hubble ruimtetelescoop van ESA/NASA hebben laten zien dat de verzwakking van de lichtkracht van de rode reus Betelgeuze in Orion komt doordat de ster een grote wolk plasma uitstootte, die afkoelde en toen als stofwolk een deel van de ster verduisterde. Oktober 2019 kon iedereen zien dat de ster afnam in lichtkracht – half februari dit jaar was z’n lichtkracht met een factor drie afgenomen. Al snel deden geruchten de ronde dat ‘ie mogelijk op het punt stond als supernova uit te barsten, hetgeen niet het geval was. De grote vraag was wat de oorzaak was van de verzwakking van de lichtkracht van Betelgeuze. Onderzoek met de Hubble ruimtetelescoop in ultraviolet licht door een team van sterrenkundigen onder leiding van Andrea Dupree (The Center for Astrophysics | Harvard & Smithsonian), dat al in februari 2019 begon, laat zien dat er in de periode september-november 2019 heet gas (plasma) vanuit een convectiecel in het zuidoostelijk deel van de ster naar buiten werd gestoten, materiaal dat wel twee tot vier keer zo helder was als de normale lichtkracht van Betelgeuze.

De ultraviolette atmosfeer van Betelgeuze. Credit:
Andrea Dupree (Harvard-Smithsonian CfA), Ronald Gilliland (STScI), NASA and ESA

Dat gas kwam miljoenen km van de ster terecht en daar ging het afkoelen, zodat het gas in een stofwolk veranderde. En het is die stofwolk die ervoor zorgde dat het zuidelijke halfrond van Betelgeuze in lichtkracht afzwakte – zie de afbeelding hieronder, waarin die gebeurtenissen worden weergegeven.

Credit: NASA, ESA, and E. Wheatley (STScI)

Niet bekend is de oorzaak van de uitstoot van het hete gas, maar het zou te maken kunnen hebben met de reguliere cycli van activiteit van de rode reus, die door elkaar heen lopen en elkaar kunnen versterken. Overigens laten recente waarnemingen aan Betelgeuze, gedaan met STEREO-A, een satelliet van de NASA die normaal gesproken de zon observeert, zien dat de helderheid van Betelgeuze opnieuw aan het afnemen is. Wij kunnen de ster vanaf de aarde niet zien, omdat ‘ie in de buurt van de zon staat, maar die satelliet kan dat vanuit de ruimte wel. Hier het vakartikel van Dupree et al, te verschijnen in the Astrophysical  Journal. Bron: Hubble.

Share

Comments

  1. Wybren de Jong zegt

    Ik dacht al dat de verklaring met grote zonnevlekken niet klopte. Zoals ik al in mijn reactie op Olaf’s blog schreef, moet je altijd rekening houden met een mogelijke derde verklaring waar men nog niet aan gedacht had.

  2. J.A. Tazelaar zegt

    Het frequente gebruik van niet-officiële schrijftaal zoals ’tie hindert mij .

Laat een antwoord achter aan J.A. Tazelaar Reactie annuleren

*